Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

несула́дны, ‑ая, ‑ае.

Пазбаўлены суладнасці; нязладжаны. Несуладная работа. □ У вячэрняй цішыні чулася недзе на канцы вёскі п’яная песня на два несуладныя галасы. Дуброўскі. Думкі былі нястройныя, несуладныя, поўныя супярэчлівасці і развагі. Савіцкі.

несумле́нна,

1. Прысл. да несумленны.

2. безас. у знач. вык. Пра адсутнасць сумленнасці. Даваць хабар несумленна.

несумле́ннасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць несумленнага. Праўда адольвае крыўду, сумленныя сэрцы — несумленнасць нягоднікаў. Кучар.

2. Несумленныя паводзіны, несумленны ўчынак. Вера запэўнівала сябе, што яна зусім дарэмна падазравала Валодзю ў несумленнасці. Арабей.

несумле́нны, ‑ая, ‑ае.

Які страціў сумленнасць, які ідзе на непрыстойныя ўчынкі. Знаходзіліся такія куточкі, хоць і мала іх было, дзе несумленны чалавек, вядома, з хітрасцю ды асцярожнасцю, мог свае рукі пагрэць. Васілевіч. // Які выяўляе адсутнасць сумленнасці. Працоўны чалавек ніколі не спакушаўся багаццем, нажытым несумленным шляхам. Шкраба.

несумне́нна,

1. Прысл. да несумненны.

2. безас. у знач. вык. Аб тым, што не выклікае спрэчак, сумнення. Несумненна, што.. [партызаны] дзесьці тут недалёка. І.. [Наташа] не вернецца дадому, пакуль не знойдзе іх. Шамякін.

3. у знач. пабочн. Бясспрэчна, без усякага сумнення. [Андрэй:] — [Сашка] — шпік, і ён, несумненна, звязаны з паліцыяй. Машара.

несумне́ннасць, ‑і, ж.

Уласцівасць несумненнага; бясспрэчнасць. Несумненнасць перамогі. Несумненнасць доказаў.

несумне́нны, ‑ая, ‑ае.

Які не выклікае сумненняў; бясспрэчны. [Бутылін:] — У.. [Івановай] несумленныя задаткі вучонага. Васілевіч. Пераклад балады «Пані Твардоўская», перапоўненай народным гумарам, — несумненная ўдача перакладчыка. Палітыка.

несумяшча́льнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць несумяшчальнага. Несумяшчальнасць камуністычнай маралі з рэлігіяй.

несумяшча́льны, ‑ая, ‑ае.

Такі, які не можа існаваць, спалучацца з чым‑н. Часам сутыкаліся паміж сабою прынцыпова несумяшчальныя пункты погляду, розныя арыентацыі, неаднолькавае разуменне шляхоў развіцця беларускай літаратуры. Перкін.

несупадзе́нне, ‑я, н.

Адсутнасць супадзення. Валя зверыла свой адказ з адказам па задачніку і засталася яўна расчараванай несупадзеннем. Васілевіч. Начальнік штаба час ад часу зазіраў у пратакол учарашняга допыту, шукаючы хоць якога-небудзь несупадзення ў адказах, але арыштаваныя не збіраліся, і гэта злавала яго. Новікаў.