Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

по́дуст, ‑а, М ‑сце, м.

Невялікая рачная рыба сямейства карпавых.

по́дый, ‑я, м.

Гіст. Узвышэнне ў старажытнарымскім цырку з крэсламі для імператара, сенатараў і іншых высокапастаўленых асоб.

[Лац. podium.]

по́дых, ‑у, м.

Лёгкі, слабы парыў (ветру); рух паветра. Нават лёгкі подых ветру нёс востры смалісты водар прасохлага на сонцы бярвення. Дуброўскі. Пералівалася пад подыхам ветру хвалямі густая азіміна. Шамякін. / Пра набліжэнне, наступленне чаго‑н. Было цёпла, хоць у паветры ўжо адчуваўся подых ранняй восені. Асіпенка.

по́едам, прысл.

У выразе: поедам есці гл. есці.

по́езд, ‑а, М ‑дзе, м.

1. Счэпленыя паміж сабой чыгуначныя вагоны, якія цягне па рэйках паравоз. Прыгарадны поезд. Скоры поезд. Таварны поезд. □ Поезд хаваўся то пад кронай свежай яркай зелені, то імчаўся паміж вясёлых пералескаў. Васілевіч.

2. Шэраг павозак, накіраваных адна за адной у якім‑н. напрамку. Шум, гамана ўзняліся, калі вясельны поезд — пяць расквечаных троек .. — паказаўся за сялом на дарозе. Ракітны.

•••

Маршрутны поезд — таварны поезд, які ідзе да месца прызначэння без змены саставу і вагі грузу.

по́ены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад паіць.

2. у знач. прым. Выкармлены малаком.

по́жаг, ‑а, м.

Абл. Ражон. Дзед пачаў даставаць торбачку. Паволі развязаў, выняў кавалак сала, адрэзаў нажом-цыганком скібачку, нанізаў на пожаг і пачаў падсмажваць. Скрыган. Палаў вялізны камін. Круціліся ў ім на пожагу, шыпелі ў агні кроплямі тлушчу куры. Караткевіч.

по́жневы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пожні. Насустрач праляталі пожневыя палі. Пестрак.

по́жня, ‑і, ж.

1. Зжатае хлебнае поле; іржышча. [Міхась] выйшаў з-за густой сцяны жыта на пожню. Сабаленка. [Малання] хадзіла па пожні, пільна прыглядаючыся, ці не валяюцца дзе каласкі, ці добра звязаны снапы. Мележ.

2. Абл. Сенажаць. Агульнымі сіламі вяскоўцаў сабралі з поля снапы, з пожні сена. Нікановіч.

по́за, ‑ы, ж.

1. Становішча цела, пастава. Не разважаючы многа, дастаў Цімох з-за пояса гранату, заняў зручную позу, каб кінуць яе, улучыўшы адпаведную хвіліну. Колас. [Доктар] нават не перамяніў позы, а як ляжаў нічком, так і астаўся. Васілевіч.

2. перан. Прытворства, няшчырыя паводзіны. У .. [Гальвасавым] пісьме не было анізвання якой бы там ні было позы, ці фразы. Чорны.

•••

Стаць у позу гл. стаць.

[Фр. pose.]