Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

непрыя́знасць, ‑і, ж.

1. Уласцівасць непрыязнага. Непрыязнасць тону.

2. Непрыязныя, недружалюбныя адносіны да каго‑, чаго‑н. [Насця] не любіла Гардзея і ніколі не хавала сваёй непрыязнасці да яго. Мележ.

непрыя́зны, ‑ая, ‑ае.

Які недружалюбна настроены ў адносінах да каго‑, чаго‑н. Нічога добрага для настаўніка не было і ў другой, і ў трэцяй, і ў наступных кучках карт. То замешваўся нейкі злы і хітры мужчына, то непрыязная жанчына, то сумная дарога. Колас. // Які выражае або праяўляе непрыязнасць, недружалюбнасць. У голасе .. [Алі] Леанід пачуў непрыязную насмешку. Мележ.

непрыя́зь, ‑і, ж.

Тое, што і непрыязнасць (у 2 знач.). Аб усім .. [Заслонаў] гаварыў з такім веданнем справы, з такім перакананнем, што ў Жэні Коршаня паступова знікла ўсякая непрыязь да «начальніка рускіх паравозных брыгад». Шчарбатаў. Шыковіч падумаў пра.. [дзяўчыну] з непрыяззю: «Прымасцілася, каб адпрацаваць свае два гады. На завод не пайшла, чортава лялька». Шамякін.

не́прыяцель, ‑я, М ‑ю, м.

Чалавек, які непрыязна, варожа адносіцца да каго‑, чаго‑н. [Лабановіч:] — І вось цяпер, калі я крыху адышоўся ад свайго Цельшына і зірнуў на яго збоку, то гэта глуш, што цікавіла мяне спярша, пачынае здавацца варожаю і наводзіць на мяне нейкае засмучэнне, як бы я ў ёй або яна ва мне чуем непрыяцеля. Колас. [Булай] лічыў, што ўсе недахопы, якія ёсць у рабоце цэха, — справа рук яго непрыяцеляў. Шыцік.

непрыя́цель, ‑я, М ‑ю, м.

Войскі ворага; праціўнік. Акопы непрыяцеля.

не́прыяцелька, ‑і, ДМ ‑льцы; Р мн. ‑лек; ж.

Жан. да не́прыяцель.

непрыя́цельскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да непрыяцеля, належыць яму. Непрыяцельская крэпасць. □ Перад наступленнем сапёрны ўзвод забяспечваў два праходы ў непрыяцельскіх мінных палях... «Работніца і сялянка».

непрэзента́бельнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць непрэзентабельнага.

непрэзента́бельны, ‑ая, ‑ае.

Непрыгожы на выгляд; несамавіты.

непрэтэнцыёзны, ‑ая, ‑ае.

Які не прэтэндуе на арыгінальнасць; просты. Непрэтэнцыёзная архітэктура будынка.

непту́ній, ‑ю, м.

Радыеактыўны элемент — серабрысты метал, які з цяжкасцю акісляецца на паветры.