Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

пе́нка 1, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

1. Ласк. да пена (у 1 знач.); невялікая пена. Пахне поле пірагамі, Цёплым з пенкай малаком. Парахневіч.

2. Плеўка, якая ўтвараецца на некаторых вадкасцях пры іх астыванні. // Пеністы слой сіропу, які з’яўляецца ў час варкі варэння. Калі ўсе паснедалі, мама ўзялася варыць на кухні малінавае варэнне, а мы стаялі збоку і па чарзе з’ядалі са сподка пенку, якую мама здымала драўлянай лыжкай. Пальчэўскі.

пе́нка 2, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Лёгкі порысты вогнетрывалы матэрыял.

пе́нкавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пенкі ​2. Пенкавая люлька. Пенкавы муштук.

пе́нны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і пеністы (у 1 знач.). Пеннае віно. Пенны вогнетушыцель. □ Параход, пакідаючы ззаду шырокую пенную паласу, ужо даплыў аж да павароту ракі. Краўчанка. Прыцямнела. Поплаў заліло пенным туманам. Капыловіч.

пенс, ‑а, м.

Манета, роўная 1/12 шылінга; пені.

[Англ. pence (мн. ад penny), ад лац. pendere плаціць.]

пенсіённы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пенсіі; звязаны з пенсіяй. Пенсіённая кніжка. Пенсіённая каса.

пе́нсія, ‑і, ж.

1. Перыядычнае, звычайна штомесячнае, грашовае забеспячэнне ў старасці, у выпадку страты працаздольнасці і пад. [Даніла Сцяпанавіч Карнееў] атрымліваў ад дзяржавы пенсію і карыстаўся агульнай павагай з боку аднавяскоўцаў. Залескі.

2. Уст. Заработная плата.

•••

Персанальная пенсія — пенсія асобным грамадзянам СССР за асаблівыя працоўныя і інш. заслугі, якая прадугледжвае пэўныя льготы.

Выйсці на пенсію гл. выйсці.

[Ад лац. pensio — плацеж.]

пенсіяне́р, ‑а, м.

Чалавек, які атрымлівае пенсію. Калі Міхал пачуў, што Варакса захварэў, ён не марудзячы накіраваўся да старога пенсіянера. Карпаў.

•••

Персанальны пенсіянер — той, хто атрымлівае персанальную пенсію.

пенсіяне́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Жан. да пенсіянер.

пенсіяне́рскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да пенсіянера.

пенснэ́, нескл., н.

Акуляры, якія не маюць дужак і трымаюцца на пераноссі пры дапамозе спружынкі. На пераноссі яго [Сякерына] шылаватага носа немаведама як трымалася, зачапіўшыся залатым павучком, пенснэ, ад левага шкельца якога для страхоўкі быў перакінуты тоненькі залаты ланцужок, які бліскучай дужкай чапляўся за вуха. Сабаленка.

[Фр. pince-nez.]