Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

пераста́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад пераставіць.

перастаўля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да перастаўляць.

перастаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да пераставіць (у 1–3 знач.).

•••

Ледзь ногі перастаўляць — тое, што і ледзь ногі цягнуць (гл. цягнуць).

перастаўны́, ‑ая, ‑ое.

Які можна перастаўляць. Перастаўны кран.

пераста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак., звычайна з інф.

Спыніць якое‑н. дзеянне, выйсці з якога‑н. стану. Аркестр перастаў іграць, і пары пачалі выходзіць у парк. Скрыпка. Спіць хлопчык, як забіты, і кашляць перастаў. Гарэцкі. Камунізм перастаў быць толькі навуковай тэорыяй, ён выйшаў на прасторы рэвалюцыйнай практыкі. «Звязда». // Спыніцца, кончыцца (пра дождж, снег, вецер). Дождж перастаў на світанні, і хлопцы зараз жа пачалі рыхтавацца ў дарогу. Маўр.

перастая́лы, ‑ая, ‑ае.

Які сапсаваўся, якасна змяніўся ад доўгага стаяння. А вакол былі мокрыя лугі з высокай, перастаялай травой. Караткевіч. Зямля набрыняла вадой, разбухла, як перастаялае цеста. Асіпенка.

перастая́цца, ‑стаіцца; зак.

Разм. Тое, што і перастаяць (у 1 знач.).

перастая́ць, ‑стаю, ‑стаіш, ‑стаіць; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сапсавацца, змяніцца якасна ад доўгага стаяння. Жыта перастаяла і асыпалася. Смятана перастаяла.

2. што. Перачакаць што‑н. стоячы. Перастаяць дождж пад страхой.

3. што. Захавацца ў якім‑н. становішчы нейкі час; праіснаваць даўжэй за што‑н. Вякі перастаіць сцяна, Усё стрывае цэгла. Бураўкін. Скрыпучае дрэва перастаіць здаровае. Прыказка. // Пастаяць больш чым трэба. Стаўшы каля машыны ў адзін рад — пагранічнік пасярэдзіне, Віктар з шафёрам па баках, дачакаліся шасці гадзін і на ўсялякі выпадак хвілін дзесяць перастаялі. Навуменка.

перасто́й, ‑ю, м.

Спец. Стан паводле дзеясл. перастаяць (у 1 знач.).

перасто́йвацца, ‑аецца.

Незак. да перастаяцца.