Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

цыстэ́рнавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цыстэрны, належыць ёй. Дубок браў гэтыя посцілкі.., каб прывязаць на цыстэрнавыя краны, калі адкруцяць на іх пробкі. Лынькоў.

цыта...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая ўказвае на адносіны да раслінных або жывёльных клетак, напрыклад: цытагенетыка, цыталогія, цытаплазма, цытахром.

[Ад грэч. kýtos — ёмішча, клетка.]

цытава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. цытаваць.

цытава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад цытаваць.

цытава́цца, ‑туецца; незак.

Зал. да цытаваць.

цытава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

Прыводзіць адкуль‑н. цытату. Ні адзін артыкул, ні адно даследаванне, прысвечаныя Купалу, не абыходзяцца без таго, каб іх аўтары не цытавалі пісьма Горкага. Бярозкін. [Люда:] — Некаторы час ён [Тульба] дужа любіў цытаваць старажытных грэкаў. Радкевіч.

цытадыягно́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Распазнаванне хваробы спосабам мікраскапічнага даследавання клетачных элементаў тканкі цела.

[Ад грэч. kýtos — ёмішча, клетка і diagnōstikós — здольны распазнаваць.]

цытадэ́ль, ‑і, ж.

1. Гарадская крэпасць. Камуністычная партыя і Савецкі ўрад, Радзіма-маці высока ацанілі стойкасць абаронцаў Брэсцкай цытадэлі, прысвоіўшы ёй ганаровае званне «Крэпасць-герой». «Помнікі». // Пра крэпасць наогул. Быў час, Калісьці ў суседзяў, ды і ў нас, Усюды будавалі цытадэлі. Корбан. На беразе Рыёна — спавітыя дзікім вінаградам руіны старажытнай турэцкай цытадэлі. Самуйлёнак.

2. перан. Цвярдыня, апора чаго‑н. Лес партызанам — надзейная зброя, Пушча — магутная іх цытадэль. Глебка.

3. перан. Астрог, турма. [Леановіч:] — У ваенны час за такую справу, якой мы хочам заняцца, пагражае цытадэль. Караткевіч.

[Ад іт. citadella — гарадок.]

цыталагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цыталогіі. Цыталагічныя даследаванні.

цыталізі́н, ‑у, м.

Рэчыва, якое ўтвараецца ў крыві пры ўвядзенні ў арганізм чужародных клетак.

[Ад грэч. kýtos — ёмішча, клетка і lýsis — разбурэнне, растварэнне.]