Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

гарсэ́тнік, ‑а, м.

Кравец, які шые гарсэты.

гарсэ́тніца, ‑ы, ж.

Жан. да гарсэтнік.

гарсэ́тны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гарсэта, прызначаны для вырабу гарсэтаў. Гарсэтны шнур. Гарсэтная тканіна.

гарт, ‑у, М ‑рце, м.

1. Цвёрдасць металу, якая дасягаецца гартаваннем; уласцівасць загартаванай рэчы. Сталь высокага гарту.

2. перан. Стойкасць, вынослівасць, набытыя ў барацьбе з цяжкасцямі, неспрыяльнымі ўмовамі; сіла волі. Бальшавіцкі гарт. □ Вайна — вялікае выпрабаванне гарту людзей і чыстаты, трываласці пачуццяў. Мележ.

3. перан. Стан найбольшага напружання, узбуджэння, хвалявання. Смутак часамі ападаў да лёгкай журбы, пасля зноў даходзіў да найвялікшага гарту. Чорны.

4. Сплаў свінцу, волава і сурмы для адліўкі друкарскіх шрыфтоў.

[Ад ням. hart — цвёрды.]

гартава́льнік, ‑а, м.

Рабочы, які займаецца гартаваннем металаў і металічных вырабаў.

гартава́льны, ‑ая, ‑ае.

Які служыць для гартавання металу, металічных вырабаў. Гартавальная печ.

гартава́льня, ‑і, ж.

Памяшканне для гартавання металічных вырабаў.

гартава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. гартаваць і стан паводле знач. дзеясл. гартавацца.

гартава́ны і гарто́ваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад гартаваць.

2. у знач. прым. Апрацаваны гартаваннем (пра метал, металічныя вырабы). Гартаваная сталь. // перан. Стойкі, вынослівы. Расце змена камунарам Стойкім, гартаваным. Купала.

гартава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; незак.

1. Станавіцца больш цвёрдым, пругкім, трывалым у выніку моцнага награвання і хуткага ахаладжэння (пра метал).

2. перан. Набываць стойкасць, вынослівасць, здольнасць пераносіць цяжкасці, неспрыяльныя ўмовы. Мы гартаваліся ў баях і ў працы дбалай, Мы небывалага юнацтва запявалы. А. Александровіч.

3. Зал. да гартаваць.