Verbum

анлайнавы слоўнік

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прадмова ∙ Скарачэнні ∙ Кніга ў PDF/DjVu

а б в г д е ё ж з і й к л м н о п р с т у ў ф х ц ч ш э ю я -.

а в е ё і к м н о у ы ь э ю я

б в г д к л м н п р с т ф ц я

цы́ркацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

Разм. Тое, што і цыркаць (у 4 знач.). На копы [агуркі] лічылі, не тое што зараз кілаграмамі цыркаюцца. Пальчэўскі.

цы́ркаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. Ліцца, біць маленькімі струменьчыкамі. У ранішняй цішыні чуваць, як са звонам цыркае ў даёнкі малако. Дуброўскі. Густы дробны дожджык цыркае зверху, цягнецца золкай павуцінай. Бядуля. // каго. Абл. Даіць. Маці ў хляве цыркала.. карову ды ўсё прыгаварвала, каб тая добра стаяла на адным месцы. Каваль.

2. Пляваць цераз зубы. Андрэй.. цыркаў праз зубы ў агонь. Пташнікаў. З-за трактара паяўляецца Хведар. Ён стаіць, адставіўшы нагу, раз-пораз цыркае слінай. Асіпенка.

3. Стракатаць (пра насякомых, птушак). Спалохана цыркалі і зноў змаўкалі сонныя птушкі. Курто. Стаяла цішыня, толькі цыркалі конікі і ледзь чутна шапацела трава. Федасеенка.

4. Даваць, выдаваць, важыць патроху, невялікімі порцыямі. Сястра трохі памагае, але што — цыркае па кропельцы. Янкоўскі.

цырка́ч, ‑а, м.

Разм. Артыст цырка.

цырка́чка, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Разм. Жан. да цыркач.

цы́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да цыркаць.

цырко́н, ‑у, м.

Мінерал жоўтага, чырвонага, аранжавага і бурага колеру з алмазным бляскам; выкарыстоўваецца ў ювелірнай справе і тэхніцы.

[Ням. Zircon, ад перс. zargūn — залацісты.]

цырко́ніевы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цырконію, які змяшчае цырконій. Цырконіевыя вогнетрывалыя матэрыялы.

цырко́ній, ‑ю, м.

Хімічны элемент, серабрыста-белы, цвёрды, тугаплаўкі метал, які прымяняецца ў тэхніцы.

цы́ркуль, ‑я, м.

Інструмент, які складаецца з дзвюх рассоўных ножак і служыць для вычэрчвання акружнасцей і іх дуг, лінейных вымярэнняў і пераносу размераў. Разметачны цыркуль. □ На палічках ляжала шмат разнастайных інструментаў: малаткі рознай велічыні і формы, .. рашпілі, напільнікі, цыркулі, .. лінейкі, трыкутнікі. Бядуля.

[Ад лац. circulus — круг.]

цы́ркульны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да цыркуля. Цыркульная ножка.

2. Які мае форму акружнасці, круга; які ўяўляе сабой частку круга. Цыркульная зала. Цыркульны франтон.