Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

збо́рышча, ‑а, н.

Разм.

1. Вялікі натоўп людзей. [Стары] паварочваецца, аглядае зборышча, затрымлівае позірк на цыганцы, што плача. Лупсякоў.

2. Сход, сходка для сумеснай работы, сумеснага адпачынку і пад. Алесь Баравік, хаця на заводзе быў навічок, ужо ведаў пра гэтыя традыцыйныя маладзёжныя зборышчы. Шыцік. [Сымон:] Скажыце ж мне хоць: нашто гэта зборышча склікаецца? Купала.

збо́ўтацца, ‑аецца; зак.

Боўтаючыся, перамяшацца (пра вадкасць, вадкі раствор). Малако збоўталася.

збо́ўтаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Боўтаючы, перамяшаць (вадкасць, вадкі раствор). Збоўтаць лякарства.

збо́ўтвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да збоўтацца.

2. Зал. да збоўтваць.

збо́ўтваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да збоўтаць.

збоч,

Разм.

1. прысл. Тое, што і збоку (у 1 знач.); побач, паблізу. [Груша] ледзь не стукалася сваім голлем у шыбіны, але расла яна трохі збоч, злева, і не замінала глядзець. Чыгрынаў. Абедзве кашулі ляжалі ля Міхася: новая — збоч, а старая крыху далей. Савіцкі.

2. прыназ. з Р. Побач з кім‑, чым‑н., каля каго‑, чаго‑н. Збоч дарогі весела патрэсквае вогнішча. Асіпенка.

збо́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да збочыць.

збо́чыцца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Разм. Стаць бокам, нахіліцца набок. Танк, атрымаўшы ўдар, збочыўся, прапоўз метраў дваццаць і стаў. Дудо.

збо́чыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

1. Сысці або з’ехаць убок, даючы каму‑н. дарогу. Алена борзда збочыла ў ячмень, каб даць конніку дарогу. Мележ. Міхась збочыў, уступаючы дарогу жанчынам. Васілёнак.

2. Звярнуць убок з дарогі, мяняючы кірунак руху; павярнуць куды‑н. Збочыць у завулак. □ Міхась збочыў з язджалай дарогі і, расхінаючы рукамі галлё маладога зарасніку, пабрыў па лесе. Сачанка. // перан. Адмовіцца ад ранейшых прынцыпаў, поглядаў, змяніць свае паводзіны. А калі ты збочыш з той дарогі, Што да мэты нас вядзе святой, — Не чакай ніякай дапамогі І падтрымкі не прасі маёй! Непачаловіч.

3. што. Разм. Павярнуць убок, скрывіць (галаву, шыю і пад.). Збочыць плячо.

збрадзі́цца, збродзіцца; зак.

Прайсці працэс браджэння. Піва збродзіцца да вечара.