Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

перака́тчык, ‑а, м.

Спец. Рабочы, які абслугоўвае судны на перакаце (у 3 знач.).

перакаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.

1. Коцячыся, перамясціцца. Афіцэр перакаціўся цераз канаву і кінуўся ў хмызняк. Васілеўская. // Разм. Перавярнуцца з аднаго боку на другі. Адам Лабека глуха застагнаў і паваліўся на бок, паволі падкурчыў адну нагу, потым другую. Боль не сунімаўся. Адам Лабека перакаціўся на спіну. Паслядовіч.

2. Перамясціцца па небасхілу з аднаго месца на другое (пра сонца, месяц і пад.). Сонца перакацілася на захад.

3. Хвалепадобна распаўсюдзіцца, разнесціся (пра гукі). Начную цішыню, як раскат грому, раскалоў стрэл. Ён узарваў спакой летняе ночы і перакаціўся рэхам у наваколлі. Чарнышэвіч.

4. Пракаціцца далей, чым трэба. Мяч перакаціўся за рысу.

5. Разм. Упаўшы, перавярнуцца, перакінуцца. Перакаціцца ад аднаго ўдару.

перакаці́ць, ‑качу, ‑коціш, ‑коціць; зак., каго-што.

1. Коцячы, перамясціць. Перакаціць бервяно. Перакаціць кулямёт на новую пазіцыю. □ [Валя:] — Ідзі памажы Тлашы бочку з вадою перакаціць — далёка стаіць. Лобан.

2. Закаціць далей, чым трэба.

перакаці́-по́ле, ‑я, н.

Назва некаторых стэпавых траў, якія пасля выспявання адрываюцца ветрам ад кораня і, сплёўшыся ў клубкі, перакочваюцца з аднаго месца ў другое, раскідаючы насенне.

перакачава́ць, ‑чую, ‑чуеш, ‑чуе; зак.

Качуючы, перайсці на другое месца; перавандраваць.

перакача́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Разм. Выкачацца ў што‑н. Перакачацца ў снег.

перакача́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Качаючы, перамясціць усё, многае. Перакачаць бочкі ў падвал.

2. Разгладзіць, выпрастаць качалкай што‑н. яшчэ раз. Перакачаць нанава бялізну.

3. Разгладзіць качалкай усё, многае. Перакачаць усю бялізну.

перака́чвацца, ‑аецца; незак.

Зал. да перакачваць.

перака́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да перакачаць.

перакачо́ўванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. перакачоўваць — пераначаваць.