Verbum

цеканне, ✂, н. (спец.).

Вымаўленне «ц» на месцы мяккага этымалагічнага «т» (ціха, плаціць) і на месцы этымалагічна цвёрдага «т» у пазіцыі перад галоснымі пярэдняга рада (хата — хаціна).

цела, ✂, н.

1. Матэрыя, рэчыва, што так ці інакш абмежавана ў прасторы; асобны прадмет у прасторы.

   • Цвёрдае ц.
   • Газападобнае ц.
   • Геаметрычнае ц.

2. Арганізм чалавека або жывёлы ў яго знешніх фізічных формах.

   • Часткі цела.
   • Мёртвае ц. (труп).

3. Тулава, корпус чалавека, жывёлы, птушкі.

   • Ц. ў сіняках.

4. Асноўная частка, корпус чаго-н.

   • Ц. гарматы.

◊

• (Быць) у целе (разм.) — быць поўным, укормленым, сытым.

• Спасці з цела (разм.) — схуднець.

• Трымаць у чорным целе каго (разм.) — сурова, строга абыходзіцца з кім-н.

|| памянш. цельца, ✂.

|| прым. цялесны, ✂.

• Ц. колер (ружаваты).

целаахоўнік, ✂, м.

Воін, які ахоўваў жыццё якой-н. высокапастаўленай асобы, напр. манарха (уст.), а таксама чалавек, які ахоўвае і пастаянна суправаджае каго-н.

целагрэйка, ✂, ж.

1. Тое, што і душагрэйка.

2. Ватовая куртка, ватоўка.

целасклад, ✂, м.

Склад, форма цела.

• Чалавек моцнага целаскладу.

цельная, ✂.

Цяжарная (пра карову, ласіху, аленіху і пад.).

|| наз. цельнасць, ✂.

цельпукаваты, ✂ (разм.).

Няскладны, непаваротлівы.

• Ц. хлопец выглядаў асілкам.

|| наз. цельпукаватасць, ✂.

цельца, ✂, ж.

1. гл. цела.

2. мн. Невялікія ўтварэнні ў складзе якой-н. жывой тканкі.

   • Белыя крывяныя цельцы (лейкацыты).
   • Чырвоныя крывяныя цельцы (эрытрацыты).

целяпацца, ✂; незак. (разм.).

1. Свабодна звісаючы, матляцца з боку на бок.

   • Гузік целяпаецца на адной нітачцы.

2. Матляцца, не прылягаючы (пра адзенне).

   • Пінжак целяпаўся на худых плячах.

целяпаць, ✂; незак.

Матляць чым-н.

• Ц. нагамі.

|| аднакр. целяпнуць, ✂.