Verbum

рух, ✂, м.

1. У філасофіі — форма існавання матэрыі, бесперапынны працэс развіцця матэрыяльнага свету.

   • Няма матэрыі без руху і руху без матэрыі.

2. Перамяшчэнне каго-, чаго-н. у пэўным напрамку.

   • Вярчальны р.
   • Механізм прыйшоў у р.
   • Р. планет.

3. Змяненне становішча цела ці яго частак.

   • Р. рукі.
   • Танцавальныя рухі.
   • Ляжаць без руху.

4. перан. Унутраны штуршок, выкліканы якім-н. пачуццём, перажываннем.

   • Душэўныя рухі.

5. Язда, хада ў розных напрамках.

   • Р. транспарту.
   • Правілы дарожнага руху.

6. перан. Развіццё, напружанасць дзеяння.

   • Драматычны р. апавядання.

7. Актыўная дзейнасць многіх людзей, накіраваная на дасягненне агульнай сацыяльнай мэты.

   • Р. прыхільнікаў міру.
   • Нацыянальна-вызваленчы р.

8. Колькаснае ці якаснае змяненне; рост, развіццё.

   • Р. народанасельніцтва.

руха, ✂, ж.

Невялікі цыліндрычны драўляны валік для гульні ў гарадкі.

• Адной бітой выбіў пяць рух.

рухавік, ✂, м.

1. Машына, якая ператварае які-н. від энергіі ў механічную работу.

   • Р. унутранага згарання.
   • Рэактыўны р.

2. перан., чаго. Пра сілу, якая пабуджае да чаго-н., садзейнічае росту, развіццю ў якой-н. галіне (высок.).

   • Навука — магутны р. прагрэсу.

|| памянш. рухавічок, ✂.

рухавы, ✂.

Жвавы, хуткі ў рухах; напоўнены рухамі.

• Рухавыя гульні.

|| наз. рухавасць, ✂.

рухацца, ✂; незак.

1. Знаходзіцца ў руху, перамяшчацца.

   • Войскі рухаліся на захад.
   • Р. па службе (атрымліваць павышэнне).
   • Справа не рухаецца (стаіць на месцы).

2. Рушыцца з месца, адпраўляцца.

   • Р. ў дарогу.

3. Варушыцца (у 1 знач.), мяняць становішча цела.

   • Сядзець, не рухаючыся.
   • Ногі не рухаюцца (не можа ступіць, ісці хто-н.).

|| прым. рухальны, ✂.

рухаць, ✂; незак.

1. Перамяшчаць, пхаючы ці цягнучы.

   • Р. воз.

2. Прыводзіць у рух, прымушаць дзейнічаць.

   • Р. пад’ёмны кран.

3. чым. Рабіць рухі, варушыць.

   • Р. пальцамі.

4. перан. Садзейнічаць развіццю чаго-н.

   • Р. навуку.

5. Тое, што і рухацца (у 2 знач.; разм.).

   • Будзем р. да вёскі.

|| наз. руханне, ✂.

|| прым. рухальны, ✂.

• Рухальная сіла.
• Рухальныя нервы.

рухач, ✂, м. (спец.).

Назва ўстройстваў, якія забяспечваюць рух (у 2 знач.; вінт самалёта, кола, гусеніцы танка).

рухомасць, ✂, ж.

1. гл. рухомы.

2. Рухомая маёмасць (спец.).

рухомы, ✂.

1. Здольны рухацца, які можа рухаць.

   • Р. блок.

2. Які пераязджае з месца на месца.

   • Р. лазарэт.

3. Які можа змяняцца ў залежнасці ад умоў; які хутка развіваецца, мяняецца.

   • Рухомыя формы арганізацыі.
   • Рухомая з’ява.

○

• Рухомая маёмасць (спец.) — такая, якая можа быць перамешчана з месца на месца.

• Рухомы састаў — сукупнасць сродкаў аўтамабільнага, чыгуначнага і іншых відаў транспарту.

|| наз. рухомасць, ✂.