Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цесля, , м.

Тое, што і цясляр.

цесната, , ж.

  1. гл. цесны.

  2. Адсутнасць прасторы.

    • Жыць у цеснаце.
    • У цеснаце, ды не ў крыўдзе (прыказка).
  3. Скапленне людзей на малой прасторы.

    • У аўтобусе ц.

|| прым. цеснаваты, .

цесны, .

  1. Які займае недастатковую плошчу, непрасторны.

    • Ц. пакой.
    • Цесная вулачка.
    • У вагоне цесна (у знач. вык.: цесната ў 3 знач.).
  2. Пра адзенне, абутак і пад.: малы па размеру.

    • Цесныя боты.
  3. Шчыльна размешчаны адзін каля аднаго.

    • Дзеці сядзелі цесным радком.
    • Цесна (прысл.) паставіць кнігі.
  4. перан. Абмежаваны, вузкі.

    • Цеснае кола знаёмых.
  5. перан. Блізкі, непасрэдна звязаны з кім-, чым-н.

    • Ц. кантакт.
    • Цесная дружба.
    • Гэтыя праблемы цесна (прысл.) звязаныя.

|| наз. цесната, і цеснасць, .

цеста, , н.

  1. Вязкая маса з мукі, замешанай на вадзе, малацэ і пад.

    • Замясіць ц.
    • Здобнае ц.
  2. Густая маса, атрыманая пры змешванні цвёрдага, сыпкага рэчыва з вадкасцю.

    • Бетоннае ц.

|| прым. цеставы, .

цестамес, , м.

Рабочы, які замешвае цеста, або апарат, які выконвае такую работу.

цестамясілка, , ж.

Машына, якая месіць цеста.

  • Механічная ц.

|| прым. цестамясільны, .

цестападобны, .

Па ступені густаты, вязкасці падобны на цеста.

  • Цестападобная маса.

|| наз. цестападобнасць, .

цесць, , м.

Жончын бацька.

|| прым. цесцеў, .

цеціва, , ж.

  1. Вяроўка, струна, якая сцягвае канцы лука.

  2. Туга нацягнутая вяроўка, трос у некаторых механізмах, прыладах (спец.).

    • Ц. лучковай пілы.
  3. Бакавая нахіленая бэлька лесвіцы, у якую ўстаўлены канцы прыступкаў (спец.).

цецярук, , м.

Вялікая птушка атрада курыных.

|| прым. цецеруковы, .