Verbum

пясць, ✂, ж.

Пяць праменепадобна размешчаных костачак, якія злучаюць пальцы з запясцем і ўтвараюць кісць рукі.

|| прым. пясцевы, ✂.

пясчанік, ✂, м.

Асадкавая горная парода са спрасаванага пяску.

|| прым. пясчанікавы, ✂.

пясчаны, ✂.

Які складаецца з пяску, нясе пясок, пакрыты пяском.

• Пясчаная выспа.
• Пясчаная глеба.
• Пясчаная бура.

пясчынка, ✂, ж.

Крупінка пяску.

пята, ✂, ж.

1. Задняя частка ступні, а таксама частка панчохі, шкарпэткі, якая закрывае яе.

   • Пяты ныюць (ад хадзьбы).
   • Наступаць на пяты каму-н. (таксама перан. даганяць).

2. Шырокі канец чаго-н., які з’яўляецца апорай (спец.).

   • П. дзвярэй.

◊

• Ахілесава пята (кніжн.) — найбольш слабае месца каго-, чаго-н. [са старажытнагрэч. міфа пра Ахілеса, які меў толькі адно слабае месца на целе — пяту].

• Да пят (разм.) — пра вельмі доўгае, амаль да зямлі адзенне, касу.

• З (ад) галавы да пят (разм.) — тое, што і з галавы да ног.

• Пад пятой каго або чыёй (разм.) — пад прыгнётам, пад уладай.

• Па пятах (хадзіць, гнацца) за кім (разм.) — следам за кім-н., не адстаючы.

|| прым. пятачны, ✂, пятавы, ✂ і пятны, ✂.

пятак, ✂, м. (разм.).

Манета ці сума ў 5 капеек.

|| прым. пятаковы, ✂.

|| памянш. пятачок, ✂.

|| прым. пятачковы, ✂.

пятка, ✂, ж.

1. Тое, што і пята (у 1 знач.).

   • Пераступаць з наскоў на пяткі.
   • Паказаць (падмазаць) пяткі (таксама перан. хутка пабегчы, уцячы).
   • Пяткі лізаць каму-н. (падхалімнічаць перад кім-н.; разм. пагард.).
   • Толькі пяткі блішчаць або заблішчалі (перан. хто-н. хутка пабег).

2. Тое, што і пята (у 2 знач.; спец.).

|| прым. пятачны, ✂.

пятліца, ✂, ж.

1. Абкідная або нашыўная пятля на верхняй вопратцы.

   • Стужачка ў пятліцы фрака.

2. Каляровая падоўжаная нашыўка на каўняры форменнага адзення.

|| памянш. пятлічка, ✂.

|| прым. пятлічны, ✂.

пятля, ✂, ж.

1. Складзены і завязаны кальцом канец вяроўкі, шнурка і пад., а таксама сагнутая кальцом частка ніткі пры пляценні, вязанні.

   • Завязаць пятлю.
   • П. на панчосе.

2. перан. Ужыв. для сімвалічнага абазначэння пакарання смерцю праз павешанне ці для абазначэння такога бязвыхаднага становішча, пры якім можна толькі павесіцца.

   • П. на яго трэба!
   • Хоць у пятлю лезь (пра бязвыхаднае становішча). Шукаць пятлі на шыю (таксама перан. лезці ў небяспечныя, рызыкоўныя справы).

3. Лінія, кругавы рух у выглядзе замкнутай або паўзамкнутай крывой.

   • Апісаць пятлю.
   • Мёртвая п. (фігура найвышэйшага пілатажу — палёт па замкнутай крывой у вертыкальнай плоскасці).
   • Петлі заечых слядоў.

4. Тое, што і сіло.

5. Праразная адтуліна ў адзенні для зашпільвання, а таксама засцежка з тонкага шнурка, дроціка.

   • Абкідаць петлі.

6. Дзве планкі на шарніры, якія служаць для прымацавання створкі, дзвярэй.

   • Павесіць дзверы на петлі.

|| памянш. пяцелька, ✂.

|| прым. пяцельны, ✂.

• Пяцельнае шво.

пятляць, ✂; незак. (разм.).

Ісці, рухацца не прама, робячы петлі (у 3 знач.).

• Веласіпедыст пятляе.