Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

вузкакалейка, , ж. (разм.).

Вузкакалейная чыгунка.

вузкакалейны, .

З вузкай рэйкавай каляёй.

  • Вузкакалейная чыгунка.

вузкі, .

  1. Невялікі ў шырыню, у папярочніку.

    • Вузкая дарога.
    • Вузкае месца (перан. пра цяжкасці ў ажыццяўленні чаго-н.).
  2. Вельмі цесны, недастаткова прасторны.

    • В. рукаў.
    • Кашуля вузкая ў грудзях.
  3. Які ахоплівае нямногае, нямногіх, абмежаваны.

    • Вузкая спецыяльнасць.
    • Вузкае кола сяброў.
    • Вузкая нарада.
  4. перан. 3 абмежаванымі поглядамі, інтарэсамі, недалёкі.

    • В. кругагляд.

|| наз. вузкасць, .

вузлаваты, .

  1. Які мае вузлы, няроўны.

    • Вузлаватая пража.
  2. З патаўшчэннямі, ушчыльненнямі мышачнай тканкі.

    • Вузлаватыя вены.
    • Вузлаватыя пальцы.

|| наз. вузлаватасць, .

вузлавы, .

  1. гл. вузел.

  2. перан. Асноўны, галоўны, самы істотны.

    • Вузлавое пытанне.

вузы, (высок.).

Тое, што аб’ядноўвае, звязвае, стварае ўнутраную сувязь, адзінства.

  • В. братэрства, дружбы.

вулей, , м.

Спецыяльная скрынка або выдзеўбаная калода для пчол.

  • Рамачны в.
  • На пасецы было пятнаццаць вуллёў.

|| прым. вуллёвы, .

вуліца, , ж.

  1. У населеных пунктах: два рады дамоў і прастора паміж імі для праходу і праезду, а таксама сама гэта прастора.

    • Шырокая в.

    • Галоўная в. горада.

    • Апынуцца на вуліцы (таксама перан. без жылля).

    • Выкінуць на вуліцу (таксама перан.):

      1. выселіўшы, пазбавіць жылля;
      2. звольніць з работы, пазбавіць сродкаў існавання.
    • На пажар збеглася ўся в. (перан. усе жыхары вуліцы; разм.).

    • Будзе і на нашай вуліцы свята (прыказка і для нас наступіць радасць, урачыстасць).

  2. Месца пад адкрытым небам у проціл. памяшканню.

    • На вуліцы такая відната.
  3. перан. Асяроддзе, якое сваёй некультурнасцю, нявыхаванасцю дрэнна ўплывае на каго-н.

    • Дрэнны ўплыў вуліцы.
    • В. вінавата ў чым-н.

|| памянш. вулачка, .

|| прым. вулічны, .

  • В. рух (на вуліцах).

вулкан, , м.

Канічная гара з кратарам на вяршыні, праз які час ад часу вывяргаецца лава, агонь, попел.

  • Патухлы в.
  • Дзеючы в.

|| прым. вулканічны, .

  • Вулканічныя пароды.

вулканізаваць, ; зак. і незак.

Зрабіць (рабіць) вулканізацыю.