Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

сюды-туды, прысл.

  1. У той і другі бок; у розныя бакі.

    • Чалавек бегае сюды-туды з самага ранку.
  2. У некаторыя месцы.

    • Трэба сюды-туды збегаць.
  3. Нішто сабе, дапушчальна (разм.).

    • Днём яшчэ сюды-туды, а ў вячэрні змрок адчуваеш сябе, як у склепе.

сюжэт, , м.

Сукупнасць звязаных між сабой дзеянняў, падзей, характараў і лёсаў герояў, у якіх раскрываецца асноўны змест мастацкага твора.

  • Заблытаны с.

|| прым. сюжэтны, .

  • Сюжэтныя лініі аповесці.

сюіта, , ж.

Музычны твор, які складаецца з некалькіх рознахарактарных п’ес, аб’яднаных адзінствам задумы.

|| прым. сюітны, .

  • С. цыкл.

сюрпрыз, , м.

Нечаканасць, нечаканы падарунак.

  • Вось дык с.!

|| прым. сюрпрызны, .

сюсюкаць, ; незак. (разм.).

  1. Размаўляючы, замяняць шыпячыя гукі свісцячымі.

  2. перан. Падроблівацца пад дзіцячы склад думак, мову і пад.

    • Нельга с. з дзецьмі.

|| наз. сюсюканне, .

сябар, , м.

  1. Той, хто звязаны з кім-н. сяброўствам.

    • Мой найлепшы с.
  2. чаго. Прыхільнік, абаронца.

    • Сябры прыроды.

|| прым. сяброўскі, .

сябе, займ.

Указвае на адносіны дзеяння да таго, хто яго ўтварае (дзейніка), адпавядаючы па сэнсу асабовым займеннікам любой асобы і ліку.

  • Расказаць пра с.
  • Паставіць сабе многа задач.
  • Размеркаваць паміж сабою.
  • Думаць пра с.

  • Выйсці з сябе — раззлавацца.

  • Замкнуцца ў сабе — адасобіцца ад іншых.

  • Не па сабе каму (разм.) — няёмка (пра стан збянтэжанасці, разгубленасці і пад.).

  • Па сабе (разм.) — па свайму густу.

  • Сам не ў сабе (разм.) — пра таго, хто страціў душэўны спакой.

  • У сябе хто (разм.) — у сваім доме, пакоі і пад.

сябелюб, , м. (разм.).

Сябелюбівы чалавек, эгаіст.

сябелюбівы, .

Які любіць толькі сябе, эгаістычны.

сябелюбства, і сябелюбнасць, , н.

Клопаты выключна пра сябе, пра свае інтарэсы, эгаізм.