Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

эмпірызм, , м.

  1. Філасофскі напрамак, які прызнае пачуццёвае ўспрыманне і вопыт адзінай крыніцай пазнання і недаацэньвае значэнне паняццяў, тэарэтычных абагульненняў пры вывучэнні асобных фактаў, з’яў.

  2. Даследчы метад, заснаваны на апісанні фактаў, без далейшых заключэнняў і тэарэтычных абагульненняў (кніжн.).

|| прым. эмпірычны, .

эмпірык, , м.

  1. Паслядоўнік эмпірызму (у 1 знач.).

  2. Вучоны, які будуе свае даследаванні на эмпірызме (у 2 знач.; кніжн.).

эмпірычны, .

  1. гл. эмпірызм і эмпірыя.

  2. Прасякнуты эмпірызмам (у 2 знач.).

    • Э. вывад.

|| наз. эмпірычнасць, .

эмпірыя, , ж. (кніжн.).

  1. Чалавечы вопыт увогуле, успрыманне ўсяго знешняга органамі пачуццяў.

  2. Назіранне ў натуральных умовах у адрозненне ад эксперыменту.

|| прым. эмпірычны, .

эмпірыякрытыцызм, , м.

Суб’ектыўна-ідэалістычны напрамак у філасофіі і метадалогіі навукі канца 19 — пачатку 20 стст., які адмаўляе аб’ектыўнае існаванне матэрыяльнага свету і разглядае яго як з’яву свядомасці і спалучэнне адчуванняў індывіда.

эму, нескл., м.

Вялікая птушка атрада казуараў, падобная да страуса.

эмульсія, , ж. (спец.).

  1. Вадкасць з узважанымі ў ёй часціцамі іншай вадкасці.

  2. Святлоадчувальны слой на фотапласцінках, фота- і кінаплёнцы.

|| прым. эмульсійны, .

эмфаза, , ж. (спец.).

  1. У літаратуры: узмацненне эмацыянальнай выразнасці мовы, якое дасягаецца зменай інтанацыі і выкарыстаннем парадку слоў і розных рытарычных фігур.

  2. У лінгвістыцы: спосаб артыкуляцыі, які стварае напружанасць у гучанні некаторых зычных гукаў.

|| прым. эмфатычны, .

  • Э. націск.

эмфізема, , ж. (спец.).

Хваробатворнае скапленне паветра ў якіх-н. органах, тканках.

  • Э. лёгкіх.
  • Тканкавая э.

|| прым. эмфізематозны, .