Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

смертнасць, , ж.

Колькасць смярцей за які-н. час.

  • Скарачэнне смертнасці.

смертнік, , м.

Той, хто асуджаны на смерць.

|| ж. смертніца, .

смертны, .

  1. Які канчаецца смерцю.

    • С. час.
    • С. выпадак.
  2. Такі, які павінен памерці.

    • Усякі чалавек с.
    • Нам, смертным (наз.), не ўсё ўдаецца.
  3. Які вядзе да смерці, пазбаўляе жыцця.

    • С. прыгавор.

смерць, , ж.

  1. Спыненне жыццядзейнасці арганізма.

    • Клінічная с. (прамежак часу, калі дыханне і сардэчная дзейнасць спыняцца, але тканкі яшчэ ў пэўнай ступені захоўваюць жыццяздольнасць).
    • Біялагічная с. (поўнае спыненне біялагічных працэсаў у клетках і тканках арганізма).
    • Раптоўная с.
    • Быць пры смерці (паміраць).
    • Не на жыццё, а на с. (не шкадуючы жыцця).
    • Палітычная с. (немагчымасць для каго-н. працягваць палітычную дзейнасць).
  2. у знач. вык. Спыненне якой-н. дзейнасці.

    • Творчая няўдача для яго — с.

  • Да смерці (разм.) — вельмі моцна.

смерч, , м.

Моцны віхор, які падымае ўверх і круціць слуп вады, пяску, пылу.

  • С. на моры.

|| прым. смерчавы, . С. слуп.

сметнік, , м.

Месца, куды выкідаюць смецце, непрыгодныя і непатрэбныя рэчы.

смех, , м.

Кароткія характэрныя галасавыя гукі, якія выражаюць весялосць, радасць, задаволенасць, а таксама злараднасць, насмешку і іншыя пачуцці.

  • Здаровы дзіцячы с.
  • Без смеху (сур’ёзна).
  • Не да смеху (няма прычыны смяяцца, весяліцца).
  • С. бярэ (хочацца смяяцца).
  • Смеху варта (смешна).
  • Падарваць жываты са смеху.

смехата, , ж. (разм.).

Нешта смешнае, вартае насмешкі.

  • З гэтых дзяцей адна с.!

смехатворны, .

Легкадумны, варты смеху, кпін. Смехатворнае апраўданне.

  • С. выпадак.

|| наз. смехатворнасць, .

смеціць, ; незак.

Пакідаць дзе-н. смецце, забруджваць смеццем.

  • С. на кухні.

|| зак. насмеціць, .