Verbum

шапачка, ✂, ж.

1. гл. шапка.

2. Верхняя расшыраная частка чаго-н., што мае стрыжань, ножку і пад.

   • Ш. грыба.

|| прым. шапачкавы, ✂.

шапачнік, ✂, м.

Майстар, які шые шапкі.

|| ж. шапачніца, ✂.

шапка, ✂, ж.

1. Галаўны ўбор, звычайна цёплы, мяккі.

   • Зімовая ш.
   • У шапцы або без шапкі (таксама наогул з пакрытай ці не пакрытай галавой).
   • Валасы шапкай (пра пышныя валасы).
   • На злодзеі і ш. гарыць (прыказка пра вінаватага ў чым-н. чалавека, які сам сябе выдае чым-н.).
   • Па Сеньку і ш. (прымаўка пра таго, хто не заслугоўвае лепшага).
   • Шапкамі закідаем (ужыв., калі выхваляюцца чым-н., у знач.: лёгка адолеем, пераможам).

2. перан. Тое, што мае форму купала.

   • Шапкі хвой.
   • Снегавыя шапкі дрэў.

3. Тое, што і шапачка (у 2 знач.).

   • Ш. баравіка.

4. Загаловак буйным шрыфтам, агульны для некалькі артыкулаў у газеце, а таксама назва ўстановы-выдаўца, серыі і пад., якая змяшчаецца на тытульным лісце кнігі над загалоўкам (спец.).

   • Бюлетэнь выдаецца пад шапкай міністэрства.

5. Верхні брус над дзвярамі, акном для мацавання іх (спец.).

◊

• Па шапцы даць каму (разм.) — выгнаць, зняць з работы.

• На разбор шапак (прыйсці, паспець, з’явіцца і пад.) (разм.) — к канцу, калі ўсе разыходзяцца, усё скончылася.

• Шапка валіцца (разм.) — пра што-н. надта высокае.

• Шапка расце на галаве (разм.) — пра вялікі страх.

|| памянш. шапачка, ✂.

|| зневажальная форма: шапчына, ✂.

|| прым. шапачны, ✂ і шапкавы, ✂.

• На шапачны разбор прыйсці, паспець і пад. (тое, што і на разбор шапак).
• Шапачнае знаёмства (выпадковае; разм.).

шапкаваць, ✂; незак. (разм.).

1. Уніжальна прасіць каго-н. аб чым-н.

2. Рабалепстваваць, нізкапаклоннічаць; вітацца, знімаючы шапку.

|| наз. шапкаванне, ✂.

шаптала, ✂, ж.

Сушаныя на сонцы абрыкосы або персікі з костачкамі.

шаптацца, ✂; незак.

Гаварыць паміж сабой шэптам.

• Шапталіся ў кутку суседкі.

|| наз. шаптанне, ✂.

шаптаць, ✂; незак.

Гаварыць шэптам.

• Ш. на вуха каму-н.
• Ш. малітвы.

|| аднакр. шапнуць, ✂.

|| наз. шаптанне, ✂.

шаптун, ✂, м.

1. Чалавек, які шэпчацца.

2. перан. Пляткар, распаўсюджвальнік чутак.

3. Знахар, чараўнік (уст.).

|| ж. шаптуха, ✂.

шапялявіць, ✂; незак.

Тое, што і шапяляць.

|| наз. шапяляўленне, ✂.

шапялявы, ✂.

1. Які вымаўляе свісцячыя гукі (с, з) падобна да шыпячых (ш, ж).

   • Шапялявае дзіця.

2. Пра свісцячыя зычныя гукі: які вымаўляецца блізка да шыпячых.

   • Ш. гук.
   • Шапялява (прысл.) вымаўляць «с».

|| наз. шапялявасць, ✂.