Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

істужка, і стужка, , ж.

  1. Вузкая палоска тканіны.

    • Шаўковая і.
    • І. ўплецена ў касе.
  2. Доўгая вузкая паласа з якога-н. матэрыялу.

    • Ізаляцыйная і.
    • Кінематаграфічная і. (кінаплёнка).
    • І. ракі (перан.).
  3. Рухомае перадатачнае палатно ў некаторых механізмах.

    • Канвеерная і.

|| прым. істужкавы, , стужкавы, , істужачны, і стужачны, .

са, прыназ.

Ужыв. замест «з» перад словамі, якія пачынаюцца са збегу зычных, дзе першымі з’яўляюцца «с», «з», «ж., «ш», «м., напр. са стала, са шчыта, са зруба, са жменьку, са мной.

са..., прыстаўка (гл. с...).

I. Выкарыстоўваецца пры ўтварэнні дзеясловаў замест прыстаўкі «с...»:

  • 1) перад дзвюма і больш зычнымі, напр. саткаць, сагрэць, саслаць, саставіць;
  • 2) перад зычнай з наступным «ь» або апострафам, напр. салью, саб’ю.

II. Выкарыстоўваецца для ўтварэння назоўнікаў і прыметнікаў, якія абазначаюць сумеснасць дзеяння, напр. садаклад, саўдзельнік, сааўтарскі.

саамы, , м.

Народ, які насяляе Кольскі паўвостраў, а таксама поўнач Фінляндыі, Нарвегіі і Швецыі.

|| ж. саамка, .

|| прым. саамскі, .

сааўтар, , м.

Асоба, якая сумесна з кім-н. з’яўляецца аўтарам літаратурнага навуковага твора, адкрыцця або вынаходства.

  • С. манаграфіі.
  • С. сцэнарыя.
  • С. праекта помніка.

|| прым. сааўтарскі, .

сааўтарства, , н.

Сумеснае аўтарства, работа сааўтараў.

сабака, , м.

  1. Свойская млекакормячая жывёліна сямейства ваўчыных.

    • Пародзісты с.
    • Паляўнічы с.
    • З сабакамі не знойдзеш каго-, чаго-н. (цяжка знайсці; разм.).
    • Ні адзін сабака не гаўкне (ніхто не скажа; разм. неадабр.).
  2. Самец сукі.

  3. перан. Пра злога, шкоднага чалавека (разм. лаянк.).

  • Вось дзе сабака закапаны (разм.) — вось у чым сутнасць справы.

  • Сабакам сена касіць (жарт.) — знаходзіцца невядома дзе і займацца невядома чым.

  • У сабакі вачэй пазычыць (пазычыўшы) (разм. асудж.) — згубіць сумленне.

  • Сабаку з’есці на чым (разм.) — быць вопытным у якой-н. справе.

|| памянш. сабачка, .

|| прым. сабачы, .

  • Сабачыя вочы (таксама перан. адданыя, пакорныя).
  • Сабачая пакорнасць, адданасць (перан.).

сабакавод, , м.

Спецыяліст па сабакаводству.

сабакаводства, , н.

Развядзенне сабак і паляпшэнне іх пароды.

  • Службовае с.

|| прым. сабакаводчы, .

сабакагадовец, , м.

Тое, што і сабакавод.