Verbum

◎ Пісклё, п(склёпак піскпёнык, піскля, піскля праснак. пісклянём піскляня ’кураня’, * птушаня’ (ТСБМ, Мік., Мядзв., Касп., Нас., Мат. Маг., Мат. Гом.; талач., Шатал.; паўн.-усх., ДАБМ, к. 296; докш., глыб., Сл. ПЗБ; круп., Нар. сл., астрав., Сцяшк. Сл.; Бяльк.), піскля ’куранё, дзіця’, (Юрч. СНЛ); ’дзіця’ (Нік. Очерки), пісклепіка ’птушаня’ (Бяльк.), піскля ’плаксівая жанчына’ (сміл., Жыв. сл.; Шат.), піскля ’піскун, піскляк’ (капыл., Нар. словатв.; зэльв., Жыв. сл.), піскля, піскля ’чалавек з пісклівым голасам’ (ТСБМ: драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамл.), пісклівы, пісклівы ’чалавек, у якога голас напамінае нейкі піск’ (Шат., Нас., Варл.). Укр. пискля ’птушанё’, ’малое дзіця’, рус. писклёнок, писклята ’птушаняты, якіх яшчэ корміць маці’, арл. ’куранё’, уладз. пискля пск. пас кляк ’тс’, ’пісклявае дзіця’, ’заморак’; польск. pisklę, piskląt ko ’птушанё’, ’куранё’, piskla, pisklak ’пісклявае дзіця’, ’неаперанае птушанё’, чэш. pisklę ’птушанё’, ’блазнюк’, славац. piskla ’пісклявае птушанё’. Услед за Махэкам₂ (451) можна меркаваць, што першаснай формай гэтых лексем было *pi‑sk‑jь ’пісклявы’, якое на поўначы слав. тэрыторыі змянілася ў pi‑sk‑lb, апошняе, абазначаючы маладых істот, набыло канчатак *-£ (< *-£ > ///-), а па поўдні адбылася палаталізацыя ‑sk‑ > славен. ‑VČ‑. серб.-харв. ‑шЛ‑, балі-.-«/ (славен. piśće, piśćanec ’куранё’, серб. intuthe, харв. кайк. pišče ’куранё’, чак. ’птушка’, балг. /міщене ’піск’).

◎ Піскора ’від дзікай качкі’ (ТС). Да піск (гл.). Суф. ‑ор‑а першапачаткова меў экспрэсную функцыю, параўн. прасл. *sykora ’сініца, Parus’, *сіё tvora ’дзятва’ (Слаўскі, SP, 2, 25).

◎ Піску́ж ’пячкур’ (Гарэц.). Гл. ціскані.

◎ Піскульга́ ’чалавек, які мае пісклявы голас’ (Бяльк.). Утворана ад піск (гл.) і суфіксаў з негатыўным адценнем -у//’ і ‑га.

Піску́н ₁ ’рабіннік, Turdus pilaris’. Да пішчаць, піск (гл.). Параўн. польск. kwiczoł, kwiczal ’тс’ < kwiczeć ’віскатаць, вішчаць’.

Піску́н ₂ ’рачная мінога’ (Др.-Падб.; смал., Дабр.), ’уюн’ (гарад., Нар. лекс.; полац., З нар. сл.; беш., Нар. лекс.; Сл. ПЗБ; гом., Мат. Гом.); параўн. рус. дыял. писку́н ’уюн, Misgurnus fossilis L.’ Да пішчаць, піск (гл.), гл. Каламіец (Рыбы, 37), сюды ж піску́н ’той, хто часта пішчыць’ (ТСБМ), ’хто прыстае з пісклівай просьбай’ (Нас.).

◎ Піскунец ’плюшчай галінасты, Sparganium ramosum Huds.’ (паўн.-усх., Кіс.). Да піск (гл.); матывацыя наймення застаецца няяснай, аднак іншая назва — плюшчай, звязаная з плюха ’аер, касач’ (ТС), сведчыць пра падабенства ў выкарыстанні ніжняй часткі лістоў у якасці пішчалак.

◎ Піску́ння ’піскуха’ (Юрч. Вытв.). Да піск (гл.). Суф. ‑уння пад уплывам рус. мовы (-унья).

◎ Піску́р ’уюн, Misgurnus fossilis’ (гродз., Сл. ПЗБ; Сцяшк. Сл.; шчуч., гродз., ЛА, 1), пыскур ’пячкур’ (Сл. Брэс.), укр. ппскур, чэш. дыял. piskura, славен. piškur ’пячкур’, серб. пишкур ’тс’. Да пішчаць, піск (гл.). Суф. ‑ур, як у пячкур (гл.).

Піску́ха ’(скаромны) абрад, вячэра перад Вадохрышчам’ (лельч., гом., Мат. Гом.). Да пі́скаць, піск (гл.). Матывацыя наймення няясная. Магчыма, калька літ. raudìnė ’малітва за памерлых з плачам і галашэннем’, raudà, raudãvimas ’плач, плач з галашэннем’, якое Лаўчутэ (Балто-слав. этнояз. отношения, 30) лічыць крыніцай бел. радуніца (радаўніца) ’дзень памінання памерлых, дзяды’; калькаваная назва ўтворана, каб пазбегнуць асацыяцый з ра́ды, ра́давацца ’весяліцца’.

◎ Піскуце́ць (пыскутыты) ’пішчаць’ (кам., ЖНС). З *pisk‑otь, гл. піск.