Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Пі́галіца ’маленькі, шчуплы чалавек, жанчына’ (ТСБМ), укр. пиги́чка ’кнігаўка’, рус. пи́галица, пи́галка, пиго́лка ’тс’, ’хударлявы чалавек’. Відаць, прыйшло з рус. мовы, дзе ўзыходзіць да pi‑gí, ki‑gi — перадачы крыку чайкі ці кнігаўкі (Патабня, РФВ, 4, 213; Праабражэнскі, 2, 56; Фасмер, 3, 258; Бязлай, 3, 21).

Пігано́к (пігонок) ’труцень’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Няясна.

Піга́рак, абаранка ’прыгар (на бульбе)’ (хойн., брагін., Мат. Гом.), пігаркі ’падгарэлая (зверху ў чыгуне) вараная бульба’ (рэч., Нар. сл.; лях., Сл. ПЗБ), цыгарка ’плеўка на вараным малацэ’ (драг., Лучыц-Федарэц, вусн. паведамлю Да нагі (гл.) > ’пегара пры ад’ідэацыі гарэць.

Піга́рка ’дзіцячая гульня са збіваннем калодачкі’ (карэліц., ЖНС). Да ηέκαρ2, а і кар (гл.).

Пі́гаўка, пікоўка ’кнігаўка’ (навагр., Нар. сл.; шальч., лід., Сл. ПЗБ; ашм., Стан.; воран., навагр., стаўб., ЛА, 1). Гукапераймальнае. Ад пі‑гі! — крыку птушкі. Адсюль непасрэдна пігіца, пігіца, пііца ’кнігаўка’ (воран., іўеў., Сцяшк. С.п.; ашм., шальч., ігн., Сл. ПЗБ; ЛА, 1). Сюды ж пі галка (валож., ЛА, 1).

Пі́гель (пігэль) ’дзіцячая гульня’ (пін., Жыв. НС). Відаць, да пікер (гл.).

Пі́гі, пікі ’ледзяшы’ (карэліц., ЛА, 2). З пікі < піка t ў выніку азванчэння к > г.

Пігмей ’карлік’, ’прадстаўнік карлікавых плямёнаў Афрыкі, Азіі і Акіяніі’ (ТСБМ), ст.-бел. пигмей ’карлік’ (XVII ст.) са ст.-польск. Pigmej, якое з лац. pygmaeus < ст.-грэч. πυγμαῑος ’велічынёй з кулак’ (Булыка, Лекс. запазыч., 126; Фасмер, 3, 259).

Піго́лік ’чыгун’ (лельч., Мат. Гом.). Няясна. Магчыма, з італ. piccolo ’малы’, тут: ’маленькі гаршчок’ > ’чыгунчык’ > ’чыгун’, параўн. польск. pikui ’маленькае касое акенца ў каморы’, pikuiа ’дробязь, рэч без вартасці’, ці з чэш. pikitla ’дробная манета’ < ’пал. piccola ’малая’.

Пігу́лка, піґу́лка, піґу́лчына ’пілюля, таблетка’ (Яруш., Нас., Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ; лун., Шатал.; віл., Жыв. сл.; Скарбы; міёр., Нар. словатв.). З польск. pigułka, якое ў форме piguła узнікла ў выніку распадабнення з piluła, — апошняе з лац. pilula ’шарык’ < pila; параўн. ням. Pille ’пілюля’ (Брукнер, 413).