Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

*Піжа, ст.-бел. пижа ’правіянт, прадукты харчавання’ (XVII ст.) са ст.-польск. spiża ’ежа, харчы’ (1530 г.), якое з ням. Speise < с.-в.-ням. spisę, ст.-в.-ням. spisa < с.-лац. spensa, spės ахарчы, якія выдаваліся ў войску’ < лац. ехpensa (ресипіа) ’выдаткі’ < expendere ’ўзважваць, выплачваць’ (Васэрцыер, 217).

Піжава́нне (піжувстьня) ’меранне’, піжуваньнік, ‑ища, піжавалка ’той, хто размярае’ (Юрч. СНЛ). Няясна.

Піжа́сты ’пярэсты’ (Сцяшк. Сл.), ’пра сукенку ў вялікія каляровыя палосы ці плямы’ (Варл.)· З польск. pierzasty ’падобны да пер’я’.

Пі́жма (пісьма, пыжам, пожма, пу́ж. ма, ціжма, чыжам, сціжма, сіаапізьма, піжмак, пожня) * расліна Tanaceum balsamita L.’ (віц., маг., Кіс.; слуц., лельч., КЭС; Сл. ПЗБ; гродз., Сцяшк. Сл.; міёр., Жыв. сл.; ТСБМ; Бяльк.; ЛА, 1); піжма, пізмо ’старасцень якава, Senecio jacobaea L.’ (Кіс.). Укр. тіжлю, рус. тіжма ’Tanaceum vulgare’, рус. яшчэ ’крываўнік дабрародны, Achillea nobilis L.’, польск. piżmo, в.-луж. piżmo ’мускус’, piżmowe ziele, piżmowiec ’адокса мускусная’, мар. piżmo ’астра. Asler chinensis’, piżma ’васілёк, Centaurea cyanus’, чэш., славац. piżmo ’мускус’, харв. piżma ’піжма’, усе запазычаны з с.-в.-ням. bisem, ст.-в.-ням. bisam(o) ’мускус’ (Міклашыч, 248; Фасмер, 3, 259) < с.-лац. bisamum < ст.-яўр. basam ’бальзам’ < асір. bes(a) ’прыемны пах’, з якога праз ст.-грэч. βάλσαμον ’тс’ прыйшло суч. бальзам (Бязлай, 3, 45; Махэк₂, 453). Ст.-бел. пижмо ’мускус’ (XVI ст.) было запазычана са ст.-польск. piżmo, якое са ст.-чэш. pižmo ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 151), перанос назвы на Tanaceum vulgare звязана з тым, што лісты гэтай расліны замянялі карыцу і мускатны арэх (Мяркулава, Очерки, 105).