Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

скупа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Разм. Пакупаць, акунуць у ваду, намачыць. Хацела б быць я рэчкай быстрай, Абегчы родны край! Дзе напаіць, а дзе скупаць, А дзе ўтуліцца ў гай... Цётка. У крыніцы тры разы кусочак шкла Скупала і, перад вач[а]мі кароўкі Трымаючы, шаптала.. заклінання слоўкі. Купала. Замест ба[ты]ставых карунак Ў расе скупаю каласы. Табе вянок у падарунак Саўю на кужаль-валасы. Трус.

ску́пачны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да скупкі. Скупачная аперацыі. // Які прызначаны, які служыць для скупкі. І [Анатоль] узяў залатыя рэчы. Праўда, ён не павёз іх за мяжу. Занёс у Львове ў скупачны магазін, прадаў. Асіпенка.

скупе́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, м. і ж.

Тое, што і скупянда.

скупе́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Рабіцца скупым. / у перан. ужыв. Беглі асеннія дні, станавіліся карацейшымі, скупелі на сонечную ласку. Дуброўскі.

скупе́ча, ‑ы, м. і ж.

Разм. неадабр. Скупы чалавек. А шчодры, сабраўшы бяседу. Суседзяў частуе; Скупеча пакажа суседу Кішэню пустую. Непачаловіч. [Андрэй:] — Бацька — скнара і скупеча, ды і маці не лепшая. Машара.

ску́піцца, ‑піцца; зак.

Разм. Сабрацца кучай, масай. Скупіліся хмары над лесам. // Сабрацца разам, збіцца ў кучу, стоўпіцца. Павел.. прысеў і грэе рукі над полымем. Усе скупіліся каля яго. Пестрак. Навокал прыбранага ад посуду стала скупіліся госці. Чыгрынаў.

скупі́цца, ‑плю́ся, ‑пі́шся, ‑пі́цца; незак., на што, з інф. і без дап.

Неахвотна расходаваць, даваць іншым што‑н.; быць празмерна ашчадным. Скупіцца на пачастунак. □ Зайкін скупіўся аплаціць працадні так, як гэта нават дазваляла калгасная капейка. Дуброўскі. Як ні скупіўся [Арцём], як ні шкадаваў, а кожны раз купіць сынку то абаранак, то пернічак. Бядуля. // (звычайна з адмоўем). Быць шчодрым на што‑н. Не скупіўся [Галавач] некага пахваліць, нечаму парадавацца. Скрыган. Ванда Адамаўна, у процілегласць мужу, ніколі не скупілася на словы. Грамовіч.

ску́піць, ску́плю, ску́піш, ску́піць; зак., каго-што.

Разм. Сабраць разам, у адно месца; стоўпіць. Скупіць вакол сябе людзей.

скупі́ць, скуплю́, ску́піш, ску́піць; зак., што.

Купіць што‑н. (усё, многае). Біржавыя спекулянты гатовы задушыць адзін другога, каб толькі самому скупіць акцыі, курс якіх пачынае павышацца. Новікаў. У знаёмых крамнікаў.. [Валерый] скупіў усе косы і паляўнічыя стрэльбы і тайком пераправіў іх у Сайкаву леснічоўку. Якімовіч.

ску́пка, ‑і, ДМ ‑пцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. скупліваць, скупляць — скупіць (у 1 знач.).

2. Разм. Пункт скупкі; камісійны магазін.

ску́плены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад скупіць.

ску́плівацца, ‑аецца; незак.

Зал. да скупліваць.