Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дыяста́з, ‑у, м.

Спец.

1. Арганічнае злучэнне, што належыць да групы ферментаў і выклікае ператварэнне крухмалу ў цукар.

2. Разыходжанне дзвюх касцей у суставе з-за намнажэння ў ім вадкасці.

[Ад грэч. diastasis — раз’яднанне.]

дыятані́чны, ‑ая, ‑ае.

Размешчаны паслядоўна ад адной ступені ладу да другой. Дыятанічная гама.

дыято́ніка, ‑і, ДМ ‑ніцы, ж.

Сістэма музычных гукаў, якая ўтвараецца паслядоўнасцю асноўных сямі ступеней ладу.

[Ад грэч. diatonikós — які пераходзіць ад тону да тону.]

дыятэ́з, ‑у, м.

Схільнасць арганізма да якіх‑н. захворванняў.

[Ад грэч. diáthesis.]

дыятэрмі́я, ‑і, ж.

Глыбокае праграванне тканак і органаў цела электрычным токам высокай частаты з лячэбнымі мэтамі.

[Ад грэч. diathermia — праграванне.]

дыяфі́льм, ‑а, м.

Рад фатаграфій на пазітыўнай плёнцы, аб’яднаных агульным сюжэтам і літаратурным тэкстам; дыяпазітыўны фільм. Дзіцячыя дыяфільмы.

дыяфо́н, ‑а, м.

Акустычнае ўстройства, якое прымяняецца па маяках для сігналізацыі ў час туману.

[Ад грэч. dia — праз, скрозь і phone — гук.]

дыяфра́гма, ‑ы, ж.

1. Мышачная перагародка, якая аддзяляе грудную поласць ад брушной (у млекакормячых жывёл і чалавека).

2. Прыстасаванне для змянення дыяметра дзеючай адтуліны ў фота- ці кінааб’ектыве.

3. Вертыкальная сценка з бетону, металу і пад. у целе земляных ці камененакідных плацін для забеспячэння іх воданепранікальнасці.

4. Кальцавая перагародка ў трубаправодзе для стварэння перападу ціску, каб вызначыць расход вадкасці, газу і пад.

[Ад грэч. diáphragma — перагародка.]

дыяфрагмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; незак.

Змяняць дыяметр дзеючай адтуліны аб’ектыва з дапамогай дыяфрагмы (у 2 знач.).

дыяхрані́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дыяхраніі. Дыяхранічны аналіз моўных з’яў.