Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

цэнтрава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. цэнтраваць.

цэнтрава́цца, ‑руецца; незак.

Зал. да Цэнтраваць.

цэнтрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак., што.

Спец. Утварыць (утвараць) канічную адтуліну для цэнтраў (у 8 знач.) перад апрацоўкай дэталей на станках.

цэ́нтравы, ‑ая, ‑ае.

1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.). Цэнтравы пункт. // Які знаходзіцца ў цэнтры, у сярэдзіне. Цэнтравая лінія. Цэнтравыя адтуліны. Цэнтравы ігрок. // у знач. наз. цэ́нтравы, ‑ага, м. Адзін з ігракоў нападзення ў гульнях (у футбол, хакей і пад.).

2. Забяспечаны якім‑н. цэнтральным прыстасаваннем. Цэнтравы свердзел.

цэнтраімклі́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Накіраваны ў час руху ад перыферыі да цэнтра; проціл. цэнтрабежны. Цэнтраімклівая сіла.

2. Такі, які праводзіць узбуджэнне ад перыферыі да цэнтральнай нервовай сістэмы (пра нервы). Цэнтраімклівыя нервовыя валокны.

цэнтра́л, ‑а, м.

Уст. Цэнтральная катаржная турма ў дарэвалюцыйнай Расіі, прызначаная галоўным чынам для палітычных зняволеных. Аляксандраўскі цэнтрал.

цэнтралізава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад цэнтралізаваць.

2. у знач. прым. Які мае цэнтральную дзяржаўную ўладу, сканцэнтраваны ў руках дзяржавы. Цэнтралізаваная ўлада. Цэнтралізаваная дзяржава.

3. у знач. прым. Які выходзіць з аднаго цэнтра (у 3 знач.). Цэнтралізаваная бухгалтэрыя. Цэнтралізаванае забеспячэнне.

цэнтралізава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.

1. Сканцэнтравацца (сканцэнтроўвацца) у адным цэнтры, у адным месцы. Улада цэнтралізуецца.

2. толькі незак. Зал. да цэнтралізаваць.

цэнтралізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., што.

Сканцэнтраваць (сканцэнтроўваць) у адным цэнтры; аб’яднаць (аб’ядноўваць) у адным месцы, у адных руках. Цэнтралізаваць кіраўніцтва.

цэнтраліза́цыя, ‑і, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. цэнтралізаваць і стан паводле знач. дзеясл. цэнтралізавацца. Цэнтралізацыя дзяржавы. Цэнтралізацыя зямель. Працэс цэнтралізацыі капіталу.

2. Кіраванне чым‑н. з адзінага цэнтра.

•••

Дыспетчарская цэнтралізацыя — сістэма кіравання стрэлкамі і святлафорамі на чыгуначных станцыях.