Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зле́жванне, ‑я, н.

Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. злежвацца.

зле́жвацца, ‑аецца.

Незак. да зляжацца, злежацца.

зле́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; зак.

1. Прытрымліваючыся рукамі, нагамі, спусціцца адкуль‑н. Злезці з дрэва. □ Пятрусь выпусціў з рук вяроўку і злез са званіцы. Колас. // Устаць або сысці адкуль‑н. (звычайна з цяжкасцю). [Аграном] ціха злез з ложка. Бядуля. Вэня пусціў каня паволі, злез з саней і дастаў з кішэні партабак. Чорны.

2. Разм. Выйсці, даехаўшы да якога‑н. месца, прыпынку (пра пасажыра). Кіламетраў за шэсць ад дома яму трэба было злезці з фурманкі. Чорны. На апошнім прыпынку хлопчыкі злезлі, пагулялі трохі, пакуль прыйшоў другі аўтобус, і першымі ўвайшлі ў яго. Пальчэўскі.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Адстаць, адваліцца, пакінуўшы пашкоджанае або аголенае месца на чым‑н. Фарба злезла. Ногаць злез. □ — Гнойныя струпы ніколі з мяне не злезуць, хоць бы я быў здаровы і хадзіў у блішчастай манішцы. Чорны.

4. Разм. Зняцца (пра адзенне, абутак). Бот злез з нагі.

зле́йшы, ‑ая, ‑ае.

Выш. ст. да прым. злы.

зле́пак, ‑пка, м.

Копія, злепленая з чаго‑н. Гіпсавы злепак. // Адбітак чаго‑н. на мяккім, вязкім матэрыяле. Прыбіральшчыца, улучыўшы зручную хвіліну, зрабіла злепкі.. ключоў [ад турмы] на кавалачку звычайнага мыла. Лынькоў.

зле́плены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад зляпіць.

зле́плівацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да зляпіцца.

2. Зал. да злепліваць.

зле́пліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зляпіць.

зле́ціцца, ‑ціцца; зак.

Разм. Зрабіцца цёплым, летнім (пра ваду). Вада была цёплая, злецілася ў хаце. Пташнікаў.

злець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; незак.

Разм. Станавіцца, рабіцца злым, злейшым.