Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зло́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад злавіць.

злоязы́чнік, ‑а, м.

Уст. Пра чалавека, схільнага да злых нагавораў, рэзка адмоўнай ацэнкі каго‑, чаго‑н.

злоязы́чніца, ‑ы, ж.

Уст. Жан. да злоязычнік.

злоязы́чны, ‑ая, ‑ае.

Уст. Схільны да злых нагавораў, рэзка адмоўнай ацэнкі каго‑, чаго‑н.

злубяне́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які злубянеў; каляны, нягнуткі. Зімою .. прыносяць з двара прасціны. Яны, злубянелыя, пахнуць марозам. Барадулін. Драгун спыняецца, расхінае злубянелыя полы паліто, запальвае ліхтар. Навуменка.

злубяне́ць, ‑ее; зак.

Разм. Стаць каляным, нягнуткім, як луб. Холад .. [Стась і Казімірыха] адчулі, калі ўжо беглі да Нежыхава, калі ўжо злубянела на іх вопратка і дрыготка заляскалі зубы. Сабаленка. Калашыны штаноў злубянелі, нібыта бляшаныя зрабіліся. Бялевіч.

злуза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Зак. да лузаць.

злупі́цца, злупіцца; зак.

Разм. Злезці, садрацца з паверхні чаго‑н. Злупілася фарба з падлогі. Кара злупілася з дрэва.

злупі́ць, злуплю, злупіш, злупіць; зак., што.

Разм.

1. Зняць, садраць верхні слой чаго‑н. Злупіць кару з дрэва. □ Цыганаваты Шот валачэ на сабе злубянелую шкуру, якую злупіў са здохлага каня. Шкраба.

2. Рэзкім рухам зняць што‑н. надзетае. Сцяпан злупіў боты і кінуўся ў стаў. Чарнышэвіч. Прыбраўся Кудлаты ў боты, у сярмягу; кашулю ўздзеў, што злупіў у Міколы. Танк.

3. перан. Узяць за што‑н. празмерна вялікую суму. Пан хваліць лес, хоча даражэй з купца злупіць, а купец усё падтаквае яму ды адводзіць далей. Якімовіч.

4. Жорстка, моцна набіць каго‑н. Старшына, замест нас бараніць, Выгадней знаходзіць — брата злупіць. «Полымя».

•••

Злупіць скуру (дзве, тры скуры) — жорстка пакараць за што‑н. Пабаяўся [Яська] ні з чым вяртацца ў двор: аканом скуру злупіць. С. Александровіч.

Злупіць шкуру, (дзве шкуры, сем шкур) — абабраць каго‑н., узяць лішняе пры разліку. [Максім:] Ды што вы, .. хочаце з мяне ўжо дзве [ш]куры злупіць: каб я і штраф заплаціў і яшчэ за штэмпель грошы аддаў. Козел.

злу́плены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад злупіць.