скрыпе́ць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; незак.
1. Утвараць скрыпучыя гукі; рыпець. Падлога скрыпіць. □ Хісталіся, гнуліся і скрыпелі сосны. В. Вольскі. Суха скрыпіць снег пад нагамі. Пянкрат. Па камяністай дарозе скрыпелі вазы з снапамі. Бядуля. // чым. Рабіць скрып чым‑н. Афіцэр скрыпеў новымі бліскучымі жорсткімі рамянямі. Мележ. Бок балеў так, што Вісарыён скрыпеў зубамі, абмацваючы яго. Самуйлёнак. // Утвараць рэзкі гук, падобны на скрып (пра птушак). Пад ваколіцай голасна кукавалі зязюлі, паблізу, у травяністых нізоўях, скрыпелі дзеркачы. Кірэйчык. // Разм. Гаварыць рэзкім, скрыпучым голасам; бурчаць. [Жанчыны] паклікалі афіцыянтку да сябе і доўга, нудна скрыпелі на яе, дакараючы. Брыль.
2. Разм. Жыць абы-як, з цяжкасцю падтрымліваючы свае сілы. Хворы яшчэ скрыпіць. / у перан. ужыв. Работа не ішла, а скрыпела. Чорны.
скрыпі́ца, ‑ы, ж.
Разм. Скрыпка. А скрыпіца галасіла Смутнай восені дажджом, Адчувалася ў ёй сіла, Што лілася ручаём. Колас.
скрыпі́чны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да скрыпкі. Скрыпічны смычок. Скрыпічныя струны. // Які выконваецца на скрыпцы, напісаны для выканання на скрыпцы. Скрыпічны канцэрт. Скрыпічная саната.
•••
Скрыпічны ключ гл. ключ (у 6 знач.).
скры́пка, ‑і, ДМ ‑пцы; Р мн. ‑пак; ж.
Самы высокі па тэмбру і дыяпазону чатырохструнны смычковы музычны інструмент. Настаўнік зняў са сцяны скрыпку, настроіў сяк-так струны і пачаў вадзіць па іх смыкам. Колас. З дынаміка паплылі меладычныя гукі скрыпкі. Ваданосаў.
•••
Іграць першую скрыпку гл. іграць.
скрыпнёвы, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да скрыпню. Скрыпнёвае лісце. // Зроблены, прыгатаваны са скрыпеню. Скрыпнёвая настойка.
2. у знач. наз. скрыпнёвыя, ‑ых. Сямейства раслін, да якога адносяцца скрыпень, фуксія і інш.
скры́пнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.
Аднакр. да скрыпець.
скрыпу́н, ‑а, м.
Жук сямейства дрывасекаў.
скрыпу́чы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Які скрыпіць, вылучаецца скрыпам. Скрыпучыя дзверы. Скрыпучы снег. □ Ад хутара застаўся толькі сад, скрыпучы журавель над зрубам студні і тая самая хата. Брыль. Аднойчы раніцою Яўмен Шчырык павёз зяця на скрыпучай фурманцы да чыгуначнай станцыі. Пянкрат. // Рэзкі, падобны на скрып (пра голас, гукі). Скрыпучы голас. Скрыпучы смех. □ З-пад санных палазоў ішоў скрыпучы енк. Чорны. За душу браў скрыпучы крык драча ў алешніку на рэчцы. Алешка.
скры́тасць, ‑і, ж.
Уласцівасць і стан скрытага (у 2–4 знач.).
скры́тнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць скрытнага (у 1 знач.). Гэта быў хлопец бадай старэйшы за ўсіх тут, яго недалюблівалі за скрытнасць. Чорны.