Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

зліпа́цца, ‑аецца; незак.

1. Злучацца адзін з адным, прыліпаць адзін да аднаго. Лісты паперы зліпаюцца. □ Валасы [Сцяпана] .. былі вільготныя і зліпаліся, ад усяго цела ішла пара. Чарнышэвіч.

2. Закрывацца, заплюшчвацца ад вялікага жадання спаць (пра вочы, павекі). [Сцёпку] так моцна захацелася спаць, што вочы яго пачалі зліпацца самі. Колас. Віктар раз-пораз з натугай расплюшчваў вочы: павекі зліпаліся, былі цяжкія і непаслухмяныя. Асіпенка.

злі́плы, ‑ая, ‑ае.

Які зліпся, склеіўся, утварыўся ў выніку зліпання, склейвання чаго‑н. Яна глядзіць журботнымі вачамі, Мой чуб камечыць зліплы на ілбе. Гілевіч.

злі́пнуцца, ‑нецца.

Зак. да зліпацца.

злі́тавацца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак.

Праявіць літасць у адносінах да каго‑н.; змілавацца. Нейкі далёкі бацькаў родзіч.. злітаваўся над удавой і ўладзіў Станіслава ў Асобы Літоўскі корпус, які стаяў у Беластоку. С. Александровіч. [Містэр Пік] страціў пасаду, добра яшчэ, што гаспадар злітаваўся і прыняў яго простым рабочым. Быкаў.

злітава́цца, ‑туецца; зак.

Уст. Спаяцца.

злітава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., што.

Уст. Спаяць.

злі́так, ‑тка, м.

Кусок металу, атрыманы ў выніку плаўлення і адліўкі яго ў спецыяльную форму. Злітак чыгуну. Злітак сталі. // Разм. Кусок самароднага золата або срэбра.

злі́тасцівіцца, ‑ціўлюся, ‑цівішся, ‑цівіцца; зак.

Разм. Тое, што і злітавацца. [Палонны] пачаў прасіцца, каб над ім злітасцівіліся. Шахавец.

злі́ткавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да злітка, сустракаецца ў выглядзе зліткаў. Зліткавае золата.

злі́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан злітнага; адзінства каго‑, чаго‑н. Злітнасць партыі з народам. □ Аўтар хоча давесці свой твор да ўзорнай закончанасці, да найбольшай злітнасці формы з ідэяй. Чорны.

злі́тны, ‑ая, ‑ае.

Які зліўся ў адно цэлае; адзіны, непадзельны. Злітнае напісанне. □ Умеў .. [Карп] на сходзе ў злітным тлуме распазнаць, адчуць і вылучыць галасы тых, каму найбольш цяжкі быў стары лад жыцця. Дуброўскі. Разам падаліся да калоны ўсе, зліліся, перамяшаліся і сталі гаманлівай злітнай масай. Шынклер.