Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

варыя́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Разнавіднасць чаго‑н. Варыянты рашэння задачы. // Адна з некалькіх рэдакцыі якога‑н. твора або яго часткі. Лемяшэвіч недзе чытаў раней гэту ўсходнюю легенду, праўда, крыху ў іншым варыянце і, пачуўшы яе з вуснаў Данілы Платонавіча, сам асэнсаваў інакш, чым раней. Шамякін. // У шахматах — адна з магчымых камбінацыя хадоў. Закрыты варыянт абароны.

[Ад лац. varians, variantis — які змяняецца.]

варыя́нтнасць, ‑і, ж.

Кніжн. Наяўнасць варыянтаў у чым‑н. Варыянтнасць націску. Варыянтнасць канчаткаў.

варыя́нтны, ‑ая, ‑ае.

Кніжн. Які з’яўляецца варыянтам чаго‑н. Варыянтная форма меснага склону.

варыяскапі́чны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які характарызуецца зменай памераў і канфігурацыі відарыса на экране ў адпаведнасці са зместам фільма.

варыяскапі́я, ‑і, ж.

Спец. Метад здымкі і дэманстрацыі варыяскапічных фільмаў.

варыяфі́льм, ‑а, м.

Спец. Варыяскапічны фільм.

варыяцы́йны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да варыяцыі. Варыяцыйная форма. Варыяцыйны рад. Варыяцыйнае вылічэнне.

варыя́цыя, ‑і, ж.

1. Відазмяненне другарадных элементаў чаго‑н. пры захаванні асноўнага. Варыяцыі сцэны спектакля. // Спец. Некаторыя змены асноўнага тыпу ў раслін і жывёл. // Змена рытму, мелодыі, гармоніі пры захаванні асноўнай тэмы. Тэма з варыяцыямі.

2. Варыянты распрацоўкі або паўтарэння асноўнай тэмы. Купалаўскі верш «Мая хатка» з’яўляецца па сутнасці вольнай варыяцыяй на тэму аналагічнага верша Багушэвіча «Мая хата». Івашын.

3. У матэматыцы — змяненне віда функцыі велічынь.

[Ад лац. variatio — змяненне.]

варыяэкра́н, ‑а, м.

Спец. Экранны відарыс, які змяняецца пры кінапраекцыі па канфігурацыі і памерах.

варэ́йка, ‑і, ДМ ‑рэйцы; Р мн. ‑рэек; ж.

Абл. Гліняная пасудзіна, у якой вараць страву; гаршчок. Вогнішча абстаўлена чыгункамі, кацялкамі і варэйкамі, у якіх булькоча.. страва. Лупсякоў.