Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

золак, , м.

Пачатак світання.

  • Устаць на золку.

золата1, , н.

  1. Высакародны метал жоўтага колеру, які ўжыв. як мера каштоўнасцей і ў каштоўных вырабах.

    • Чыстае з.
    • Не ўсё з., што блішчыць (прыказка).
    • Чырвонае з.
    • Чорнае з. (пра нафту).
    • Белае з. (пра бавоўну).
  2. зб. Манеты або вырабы з гэтага металу.

    • Купіць рэч за з.
    • Хадзіць у золаце.
    • Заваяваць з. на алімпіядзе (залаты медаль; разм.).
  3. Пазалочаныя шаўковыя ніткі.

    • Шыць золатам.
  4. перан. Пра таго (тое), што вылучаецца добрай якасцю, вартасцю (ужыв. таксама як ласк. зварот).

    • Чалавек ён — з.!
    • З. ты маё!

|| памянш.-ласк. золатка, і золатца, .

|| прым. залаты, .

  • З. пясок.
  • З. запас.
  • З. прызёр (хто атрымаў залаты медаль).
  • Залатыя горы абяцаць каму-н. (абяцаць вялікія даброты, багацце).

золата... (а таксама залата...)

Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню:

  1. слову золата, напр. золатаздабыча, золаташукальнік;
  2. слову залаты, напр. золатавалосы, золатагаловы.

золатапрамысловасць, , ж.

Галіна горнай прамысловасці, якая занята здабычай золата.

|| прым. золатапрамысловы, .

золатапрамысловец, , м.

  1. Работнік золатапрамысловасці.

  2. Уладальнік залатых прыіскаў.

золаташукальнік, , м.

Чалавек, які займаецца адшукваннем і распрацоўкай залатых радовішчаў, россыпаў.

|| прым. золаташукальніцкі, .

золкі, .

Сыры, пранізліва халодны (пра надвор’е, вецер, дождж).

  • З. вецер.

|| наз. золкасць, .

золь, , ж.

Сырое, пранізлівае халоднае надвор’е.