Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

грамабой, , м.

Той, хто пасылае гром на зямлю, грамавік, грамавержац (у антычнай міфалогіі эпітэт Зеўса-Юпітэра).

грамада, , ж.

  1. Група людзей, натоўп.

  2. Пазямельная абшчына ў Беларусі і на Украіне да Кастрычніцкай рэвалюцыі, а таксама сход членаў гэтай абшчыны.

  3. Уваходзіць у назву некаторых палітычных партый і арганізацый.

    • Беларуская Сацыял-Дэмакратычная Грамада.

грамадазнавец, , м.

Спецыяліст па грамадазнаўству.

|| прым. грамадазнаўчы, .

грамадазнаўства, , н.

  1. Сукупнасць навук аб грамадстве.

  2. У былым СССР: прадмет школьнага выкладання, які змяшчае асновы грамадска-палітычных навук.

|| прым. грамадазнаўчы, .

грамадзянін, , м.

  1. Асоба, якая належыць да пастаяннага насельніцтва дадзенай дзяржавы, карыстаецца абаронай, правамі і абавязкамі, устаноўленымі яе канстытуцыяй.

  2. Дарослы чалавек, а таксама форма афіцыйнага звароту да яго.

|| ж. грамадзянка, .

грамадзянскі, .

  1. Які мае адносіны да прававога становішча грамадзян (у 1 знач.) у дзяржаве.

    • Г. кодэкс.
    • Грамадзянскія законы.
  2. Уласцівы грамадзяніну як свядомаму члену грамадства (высок.).

    • Г. абавязак.
  3. Неваенны, цывільны.

    • Грамадзянскае адзенне.
  4. Нецаркоўны.

    • Г. шрыфт (уведзены Пятром І).

  • Грамадзянская вайна — узброеная класавая барацьба ўнутры дзяржавы.

грамадзянства, , н.

Прыналежнасць да ліку грамадзян дзяржавы, прававое становішча грамадзяніна (у 1 знач.).

  • Беларускае г.

грамадскасць, , ж., зб.

  1. Грамадства, перадавая, найбольш актыўная яго частка.

    • Пісьменніцкая г.
    • Вынесці што-н. на суд грамадскасці.
  2. Грамадскія арганізацыі.

    • Прафсаюзная г. фабрыкі.

грамадскі, .

  1. Які мае адносіны да грамадства, які ўзнікае ў грамадстве, звязаны з дзейнасцю людзей у грамадстве.

    • Г. лад.
    • Грамадскае становішча.
    • Грамадскія навукі (навукі аб грамадстве, гуманітарныя).
    • Грамадскае жыццё.
    • Грамадская думка.
    • Грамадскія адносіны.
  2. Звязаны з работай па добраахвотнаму абслугоўванню палітычных, культурных, прафесійных патрэб калектыву.

    • Грамадская арганізацыя.
    • Г. кантралёр.
    • Грамадская работа.
  3. Які належыць грамадству, не прыватны.

    • Грамадская ўласнасць.

грамадства, , н.

Сукупнасць людзей, аб’яднаных гістарычна абумоўленымі сацыяльнымі формамі сумеснага жыцця і дзейнасці.

  • Феадальнае г.
  • Капіталістычнае г.