Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

шаленец, , м.

Шалёны чалавек, вар’ят.

шаленства, , н.

  1. Інфекцыйная хвароба, якая паражае цэнтральную нервовую сістэму, вадабоязь.

  2. перан. Крайняя ступень раздражнення, гневу.

    • Прыйсці ў ш.

шалець, ; незак.

  1. Захворваць шаленствам (пра жывёлу).

  2. Прыходзіць у крайняе раздражненне, гнеў або (перан.) бурна праяўляць сваё дзеянне, сілу.

    • Ш. ад злосці.
    • Шалее вецер.
  3. Рабіць учынкі, пазбаўленыя разважлівасці, здаровага розуму.

    • Ш. ад захаплення.

  • Шалець з раскошы (разм.) — перабіраць, капрызіць ад перанасычанага ўсім, забяспечанага жыцця.

|| зак. ашалець, .

шалёны, .

  1. Хворы на шаленства (у 1 знач.).

    • Ш. воўк.
  2. Які страціў разважлівасць, цвярозы розум.

    • Шалёная, што ты надумала рабіць!
  3. перан. Вялікай сілы, напружаны; нястрыманы ў пачуццях.

    • Шалёная скорасць.
  4. перан. Неўтаймоўны, люты.

    • Ш. характар.
  5. перан. Выпадковы, бязладны.

    • Шалёная куля.

  • Шалёныя грошы — грошы, якія лёгка дастаюцца і таму расходуюцца неэканомна.

  • Шалёныя цэны (разм.) — вельмі высокія.

шалёўка, , ж.

  1. гл. шаляваць.

  2. зб. Тонкія дошкі, якія ідуць на абшыўку драўляных пабудоў, а таксама абшыўка з такіх дошак.

    • Пафарбаваць шалёўку.
  3. Адна з такіх дошак.

  4. Накладныя планкі вакол акна, дзвярэй.

|| прым. шалёвачны, .

шалік, , м.

Паласа з тканіны або шарсцяных нітак для захутвання шыі.

  • Цёплы ш.

шалом, , м.

Тое, што і шлем (у 1 знач.: уст.).

шалопаць, ; незак. (разм.).

Цяміць, разумець.

шалудзівець, ; незак. (разм.).

Станавіцца шалудзівым.

|| зак. зашалудзівець, .

шалудзівы, (разм.).

Са струпамі, каростай на скуры.

  • Шалудзівае кацяня.

|| наз. шалудзівасць, .