Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

зайздроснік, , м.

Зайздросны чалавек.

|| ж. зайздросніца, .

|| прым. зайздросніцкі, .

зайздросны, .

  1. Які заўсёды зайздросціць, поўны зайздрасці, які выражае зайздрасць.

    • З. чалавек.
    • З. позірк.
  2. Здольны абудзіць зайздрасць.

    • З. лёс.
    • Зайздроснае здароўе.

|| наз. зайздроснасць, .

зайздросціць, ; незак.

Зведваць пачуццё зайздрасці да каго-, чаго-н.

  • Зайздрошчу ўнукам сваім.

|| зак. пазайздросціць, .

займальны, .

Здольны займаць увагу, уяўленне, забаўны.

  • Займальная гульня.
  • З. сюжэт.

|| наз. займальнасць, .

займацца, ; незак.

  1. гл. заняцца​1.

  2. Працаваць (пра разумовы занятак), вучыцца.

    • З. ў інстытуце.
    • З. па начах.
  3. чым. Мець што-н. прадметам сваіх заняткаў.

    • З. хіміяй.

  • Займацца балачкамі (разм.) — займацца пустымі размовамі.

займеннік, , м.

У граматыцы: часціна мовы, якая ўключае словы, што не абазначаюць прадметаў, іх прымет, колькасці або парадку па падліку, а толькі паказваюць на іх.

  • Асабовыя займеннікі (я, ты, ён).
  • Прыналежныя займеннікі (мой, твой, яго) і інш.

|| прым. займенны, .

займішча, , н.

Узбярэжная паласа, якая заліваецца ў час разліву ракі.

зайсці, ; зак.

  1. Ідучы, мімаходам пабыць дзе-н., наведаць каго-н., наогул прыйсці да каго-н.

    • З. ў кантору.
    • З. да сябра.
    • Зайдзіце да мяне вечарам.
  2. па каго-што і з інф. Прыйсці куды-н. па каго-, што-н., з якой-н. мэтай.

    • З. ў яслі па дзіця.
  3. Падысці не прама, а збоку, у абход.

    • З. ад лесу.
    • З. з правага боку.
  4. Ідучы, трапіць куды-н. далёка, за якую-н. мяжу.

    • З. ў тыл.
    • З. па горла ў ваду.
    • Сонца зайшло за хмары або сонца зайшло (г. зн. схавалася за гарызонтам).
    • Гутарка зайшла за поўнач (перан.).
    • Справа зайшла надта далёка (перан. перайшла дазволеныя межы).
  5. Узнікнуць, пачацца (пра размову, гутарку).

    • Зайшла гаворка пра літаратуру.
  6. Зрабіць ход, пайсці (пра гульні ў карты).

    • З. тузам (з туза).
  7. у што. Заехаць, паглыбіцца.

    • Цвік зайшоў у сцяну па самую плешку.

|| незак. заходзіць, .

|| наз. заход, .

зайсціся, ; зак.

  1. Замерці, знямець, страціць адчувальнасць.

    • Пальцы зайшліся ад холаду.
    • Сэрца зайшлося ад страху.
  2. Памерці (разм.).

    • З. ад голаду.
  3. Пачаць нястрымана плакаць, смяяцца, кашляць і пад.

    • З. ад смеху.
    • Дзіця зайшлося ад плачу.

|| незак. заходзіцца, .

зайчаня, і зайчанё, , н.

Дзіцяня зайца.