Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

сямікратны, .

Зроблены сем разоў, павялічаны ў сем разоў.

  • У сямікратным памеры.
  • С. чэмпіён па гімнастыцы (які сем разоў заваяваў гэта званне).

сямімесячны, .

  1. Працягласцю ў сем месяцаў.

    • Сямімесячная хвароба.
  2. Узростам у сем месяцаў.

    • Сямімесячнае дзіця.
  3. Пра немаўля: які нарадзіўся неданошаным, праз сем месяцаў пасля зараджэння.

    • Выходжванне сямімесячных (наз.).

сямімільны, .

Даўжынёй у сем міль.

  • Ісці сямімільнымі крокамі (перан. вельмі хутка).

сямітысячны, .

  1. Ліч. парадкавы ліч. да сем тысяч.

    • С. нумар.
  2. Які складаецца з сямі тысяч адзінак.

    • Сямітысячнае войска.
  3. Цаною ў сем тысяч.

    • Сямітысячная шакаладка.

сям’я, , ж.

  1. Група людзей, якая складаецца з мужа, жонкі, дзяцей і іншых блізкіх сваякоў, што жывуць разам.

    • Дружная с.
  2. перан., каго або якая. Група людзей, аб’яднаных агульнымі інтарэсамі.

    • Студэнцкая с.
  3. Група жывёл, птушак, якая складаецца з самца, самкі і дзіцянят, што жывуць разам, а таксама група некаторых жывёлін або раслін аднаго віду.

    • С. мядзведзяў.
    • С. бяроз.

  • Сям’я моў — у лінгвістыцы: група роднасных моў.

|| памянш. сямейка, .

|| прым. сямейны, .

сям-там, прысл.

У некаторых месцах, месцамі.

  • За свой век давялося сям-там пабываць.
  • Сям-там з моху вытыркаюцца шапачкі баравікоў.

сянаж, , м.

Падвяленая здробненая трава, звычайна прасаваная, якая захоўваецца ў спецыяльных герметычна закрытых сховішчах і выкарыстоўваецца як багаты вітамінамі прэсны корм для жывёлы.

  • С. з люцэрны.

|| прым. сянажны, .

сяннік, , м.

Матрац, набіты сенам ці саломай.

|| прым. сенніковы, .

сярдзіты, .

  1. Схільны сердаваць, злавацца; злосны.

    • Сярдзітая суседка.
  2. Які выражае раздражненне, злуецца на каго-, што-н.

    • С. позірк.
    • С. на жонку.
  3. Які моцна дзейнічае, моцны (пра віно, табаку, гарчыцу і пад.).

    • Сярдзітая гарчыца.
    • С. перац.
  4. перан. Вельмі моцны (пра мароз, вецер і пад.; разм.).

    • С. мароз.
    • Сярдзітая зіма.

|| наз. сярдзітасць, .

сяржант, , м.

Званне малодшага каманднага саставу ў арміі і міліцыі, а таксама асоба, якая мае гэта званне.

|| прым. сяржанцкі, .