Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

цемрашал, , м.

Носьбіт рэакцыйнай, варожай прагрэсу і культуры ідэалогіі, рэакцыянер.

|| прым. цемрашальскі, .

цемрашальства, , н.

Погляды і паводзіны цемрашалаў, варожасць да прагрэсу і культуры.

цемя, , н.

Верхняя частка галавы, а таксама верх чэрапа паміж лобнымі, патылічнымі і скроневымі касцямі.

|| памянш. цемечка, .

|| прым. цемянны, .

цене...

Першая частка складаных слоў са знач. які мае адносіны да ценю (у 1 знач.), напр. ценелюбівы.

ценелюбівы, .

Які любіць расці ў цяні.

  • Ценелюбівыя расліны.

|| наз. ценелюбівасць, .

цень, , м.

  1. Месца, заслоненае чым-н. ад сонца.

    • Пад дрэвамі быў ц.
  2. Невыразныя абрысы фігуры, сілуэт.

    • У акне прамільгнуў нечы ц.
  3. перан. Адбітак на твары ўнутранага стану чалавека.

    • Па твары прамільгнуў ц. страху.
  4. перан. Здань, дух.

    • Цені мінулага.
    • Цені продкаў.
  5. перан., чаго. Нязначная, вельмі малая колькасць, доля.

    • І ценю праўды тут няма.
  6. Пра каго-н. вельмі аслабленага, худога.

    • Не чалавек, а ц.

  • Кідаць цень на каго-што (разм.) — выклікаць падазрэнне да каго-н.

  • Як цень (разм.) — неадчэпна (хадзіць за кім-н.).

|| прым. ценявы, .

ценя...

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «цене...», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. ценялюб (ценелюбівая расліна), ценялюбны.

ценявік, , м. (разм.).

Дзялок ценявой эканомікі.

ценявы, .

  1. гл. цень.

  2. Які знаходзіцца ў цяні, слаба асветлены.

    • Ц. бок вуліцы.
  3. перан. Адмоўны, неспрыяльны, непажаданы.

    • Ц. бок справы.

  • Ценявая эканоміка — гаспадарча-эканамічная нелегальная дзейнасць або дзейнасць, якая не ўлічваецца, з мэтай незаконнага атрымання даходаў.

  • Ценявы кабінет — група ўплывовых парламентарыяў, якая мае сваю праграму дзейнасці і прэтэндуе ў выпадку перамогі іх партыі на стварэнне новага ўрада.

цепла...

Першая частка складаных слоў у знач. цеплавы, напр. цепластанцыя, цеплатраса, цеплаўстойлівасць, цеплаізаляцыя.