Verbum

золата​¹, ✂, н.

1. Высакародны метал жоўтага колеру, які ўжыв. як мера каштоўнасцей і ў каштоўных вырабах.

   • Чыстае з.
   • Не ўсё з., што блішчыць (прыказка).
   • Чырвонае з.
   • Чорнае з. (пра нафту).
   • Белае з. (пра бавоўну).

2. зб. Манеты або вырабы з гэтага металу.

   • Купіць рэч за з.
   • Хадзіць у золаце.
   • Заваяваць з. на алімпіядзе (залаты медаль; разм.).

3. Пазалочаныя шаўковыя ніткі.

   • Шыць золатам.

4. перан. Пра таго (тое), што вылучаецца добрай якасцю, вартасцю (ужыв. таксама як ласк. зварот).

   • Чалавек ён — з.!
   • З. ты маё!

|| памянш.-ласк. золатка, ✂ і золатца, ✂.

|| прым. залаты, ✂.

• З. пясок.
• З. запас.
• З. прызёр (хто атрымаў залаты медаль).
• Залатыя горы абяцаць каму-н. (абяцаць вялікія даброты, багацце).

золата... (а таксама залата...)

Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню:

1. слову золата, напр. золатаздабыча, золаташукальнік;
2. слову залаты, напр. золатавалосы, золатагаловы.

золатапрамысловасць, ✂, ж.

Галіна горнай прамысловасці, якая занята здабычай золата.

|| прым. золатапрамысловы, ✂.

золатапрамысловец, ✂, м.

1. Работнік золатапрамысловасці.

2. Уладальнік залатых прыіскаў.

золаташукальнік, ✂, м.

Чалавек, які займаецца адшукваннем і распрацоўкай залатых радовішчаў, россыпаў.

|| прым. золаташукальніцкі, ✂.

золкі, ✂.

Сыры, пранізліва халодны (пра надвор’е, вецер, дождж).

• З. вецер.

|| наз. золкасць, ✂.

золь, ✂, ж.

Сырое, пранізлівае халоднае надвор’е.

зона, ✂, ж.

Поле, паласа, прастора паміж якімі-н. межамі, дзвюма лініямі ці ўздоўж якой-н. лініі, а таксама наогул пэўная тэрыторыя, вобласць, што характарызуецца якой-н. агульнай прыметай.

• Пагранічная з.
• Прыгарадная з.
• Бяз’ядзерная з.
• З. тундры.
• З. адпачынку.

|| прым. зонны, ✂ і занальны, ✂.

• Зонны тарыф.
• Занальная доследная станцыя.

зонд, ✂, м.

1. Назва розных інструментаў і прыбораў у выглядзе стрыжня, трубкі, якія ўжыв. для даследавання ўнутранай поласці арганізма, глебы і пад.

2. Паветраны шар з самапісным прыборам для метэаралагічных назіранняў.

зорка, ✂, ж.

1. Нябеснае цела, якое можна бачыць простым вокам у форме ззяючай кропкі на начным небе.

   • Палярная з.
   • З. першай велічыні (таксама перан. пра выдатнага дзеяча мастацтва, навукі).
   • Узыходзячая з. (таксама перан. пра чалавека: новая славутасць).
   • Зорак з неба не хапае (перан. пра звычайнага, нічым не прыметнага чалавека).
   • Верыць у сваю зорку (перан. у свой лёс).

2. перан. Пра дзеяча мастацтва, навукі, спартсмена.

3. Фігура, а таксама прадмет з трохвугольнымі выступамі па акружнасці.

   • Пяціканцовая з.
   • Марская з. (жывёліна).

|| прым. зорны, ✂.

• Зорная карта.
• Зорная ноч (з добра бачнымі зоркамі).

◊

• Зорная часіна для каго — момант найвышэйшага ўздыму, напружання і выпрабавання сіл, вялікі поспех, трыумф.