Verbum

дуга, ✂, ж.

1. Частка конскай вупражы з сагнутага тонкага ствала дрэва, якая змацоўвае аглоблі з хамутом.

   • З дугі аглоблі не зробіш.
   • Сагнуць у дугу (перан. прымусіць быць пакорлівым).
   • Бровы дугой.
   • Спіна дугой.

2. Частка акружнасці або што-н. іншае, што мае форму крывой выгнутай лініі.

   • Апісаць цыркулем дугу.
   • Цячэнне ракі ўтварыла дугу.

3. Токапрыёмнік на трамвайных вагонах (разм.).

   • Іскрыла трамвайная д.

○

• Электрычная дуга (спец.) — электрычны разрад у газе ў выглядзе яркага плазменнага шнура.

|| памянш. дужка, ✂.

|| прым. дугавы, ✂.

дугападобны, ✂.

Які мае форму дугі (у 2 знач.).

• Д. мост.

дуда, ✂, ж.

Духавы народны музычны інструмент з дзвюх і больш трубак, устаўленых у скураны мяшок, які надзімаецца праз трубку; валынка.

• Іграць на дудзе.

◊

• Дзьмуць у сваю дуду (разм. неадабр.) — гнуць сваё.

• І дуды вобземлю (разм.) — аб канчатковай развязцы чаго-н.

|| прым. дудачны, ✂.

дудар, ✂, м.

Музыка, які іграе на дудзе.

• Пайшлі дудары і песню павялі.
• Д. дудару дарэмна іграе.

дудзець, ✂; незак.

1. Іграць на дудзе.

2. Утвараць нудныя, цягучыя гукі.

   • Д. пад нос.

3. перан. Надаедліва, аднастайна паўтараць адно і тое ж (разм.).

   • Кожны вечар бацькі дудзелі яму, каб жаніўся.

|| наз. дудзенне, ✂.

дудка, ✂, ж.

1. Музычны інструмент з трыснягу або з дрэва ў выглядзе трубкі з дзірачкамі.

   • Даносіліся пералівы дудкі.
   • Скакаць пад чыю-н. дудку (перан. ва ўсім падпарадкоўвацца каму-н.).

2. Круглае, звычайна пустое ўнутры сцябло чаго-н. (разм.).

   • Дудкі чароту.

|| памянш. дудачка, ✂.

|| прым. дудачны, ✂.

дудкаваты, ✂.

Падобны на дудку: доўгі, круглы і пусты ўнутры.

• Дудкаватае сцябло.

дудкі, выкл. (разм.).

Вокліч, які азначае адмаўленне ад чаго-н., нязгоду з чым-н.

• Не, брат, д.! Не ўгаворыш.

дудукаць, ✂; незак. (разм.).

Ціха, спакойна размаўляць.

• Сядзяць сабе бабулькі, дудукаюць.

|| наз. дудуканне, ✂.

дуж

Ужыв. ў выразе: як дуж — колькі ёсць сілы, колькі змогі стае.

• Нясе як дуж.