Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ко́дым ’заядлы курэц’ (Нар. лекс.). Да *копта‑дым. Параўн. курадым (гл.).

Ко́жа ’скура’ (Сл. паўн.-зах., Ян., ТС, Бяльк.). Укр. кожа, рус. кожа, ст.-рус. кожа ’тс’, ст.-слав. кожа, балг. кожа, макед. кожа, серб.-харв. ко̏жа, славен. kóža ’тс’, польск. koża, чэш. kuže, славац. koža, в.-луж. koža, н.-луж. koža, палаб. tʼuza ’тс’. Адна з найбольш надзейных этымалогій увогуле: этымалогія Зубатага, AfslPh, 16, 396: koža < koz‑ja. Спачатку kozja (skora) ’казіная скура’. Аб іншых этымалогіях гл. Трубачоў, Эт. сл., 12, 36. Параўн. таксама апошнюю спробу тлумачэння Борысь ЗФЛ, 25, 1, 169–170.

Ко́жан ’кожны’ (Нас., Жыв. сл., КЭС, лаг). Гл. кожны.

Ко́жны ’кожны’ (ТСБМ, Бяльк., Нік. Очерки). Укр. кожний (< кождний). Параўн. бел. кожды. Гл. кажды.

Ко́жур ’безрукаўка з аўчын’ (Сцяшк. Сл.). Да кожа (гл.).

Ко́зарыца ’сухая трава’ (Сцяшк. Сл.). Да каза2 ці казань‑

Ко́зачка ’невялікая лавачка пад ногі’ (Жд. 2). Гл. каза11.

Ко́зка1 ’трыножак’, ’сажань’ (Мат. Гом.). Гл. казан.

Ко́зка2 ’бакас’ (Мат. Гом.). Параўн. укр. козарка ’від дзікай гусі’, рус. казара, казарка ’тс’. Магчыма, цюркскага паходжання (тур. kaz ’гусь’) (Булахоўскі, 3, 238). Параўн. ЕСУМ, 2, 340.

Ко́зка3 ’грыб саркадон чарапічны’ (ТС). Гл. каза6.

Ко́злік1 ’умацаванне саламянай страхі’ (Мат. Гом., Хар.). Параўн. казёл3.

Ко́злік2 ’конік’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. казёл12.

Ко́злікі1 ’рдзест’ (ТС). Параўн. козлік (гл.).

Ко́злікі2 ’заплеценыя валасы’ (Ян.). Магчыма, да казелю (гл.).