Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Кірха́ць ’пець пісклявым голасам (пра маладых пеўнікаў)’ (Сл. паўн.-зах.). Параўн. літ. kirkauti ’тс’ (там жа, 465). Такім чынам, існуе імавернасць балтыйскага паходжання слова.

Кіршэ́нь ’карак’ (Ян., Бяльк.). Гл. каршэнь.

Кірэ́бла ’раскірака’ (Сл. паўн.-зах.) < літ. kirepla ’тс’ (там жа, 465).

Кірэ́ка ’чалавек, які ходзіць раскіракай’ (Нас.). Гл. апорак.

Кірэ́чыць ’раскірэчваць’ (Нас., Гарэц., Др.-Падб.). Гл. кірэка.

Кірэ́я ’верхняя мужчынская вопратка’ (Мат. Гом.). Укр. кирея, рус. кирея ’тс’. З тур. käräya ’шырокі плашч’ (Слаўскі, 2, 153; НСУМ, 2, 435).

Кісаліха ’вясёлка’ (ДАБМ). Магчыма, да кіснуць (гл.). Параўн. серб.-харв. киша ’дождж’. Словаўтварэнне пры дапамозе суфіксаў -аль, ‑іха: ‑кісаць > *кісальЖісаяіха (Сцяцко, Афікс. наз., 25–26, 187–188).

Кісе́йка ’паркалёвая хустка’ (Ян.), ’паркаль’ (Бяльк.). Гл. кісяя.

Кісе́ль ’кіслая студзяністая страва з аўсянай мукі або ягаднага соку, заваранага на крухмале’ (ТСБМ, Мат. Гом., ТС, Касп., Сл. паўн.-зах., Кліх, Вешт., Нар. сл., Сержп. Пр., Яшк., Яруш.). Гл. кіслы, кіснуць. Укр. кисіль, рус. кисель ’тс’. Суфіксацыя на ‑ель (як у качэль ад качаць) да ‑кісацьраскісаць). Заходнеславянскія формы і ў першую чаргу польскія ўсходнеславянскага паходжання (Слаўскі, 2, 173).

Кісет ’капшук’ (ТСБМ, Касп., Мядзв., Гарэц., Бяльк.). Укр. кисет < рус. кисет ’тс’. Рус. кисет створана на аснове киса, але словаўтварэнне незразумелае (Шанскі, 2, 8, 136; ЕСУМ, 2, 437).