Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

вір, ‑у, М у віры; мн. віры, ‑оў; м.

1. Кругавы, лейкападобны рух вады, які ўзнікае ад сутыкнення сустрэчных плыней. Сама рака цякла спакойна, толькі вір управа ад лодкі ўсё бурліў і пераліваўся. Кулакоўскі. // Месца ў рацэ, звычайна глыбокае, з ямай, дзе адбываецца завіхрэнне вадзяной плыні. Завівалася на вірах цёмная вада. Грахоўскі.

2. перан. Бурлівы, імклівы рух чаго‑н. Вір падзей. Вір пачуццяў. □ З першых дзён.. [Люба] з галавой акунулася ў вір студэнцкага жыцця. Васілевіч.

•••

У віру на калу — а) пра няўстойлівае, няпэўнае жыццё; б) далёка, невядома дзе.

Хоць у вір галавою — пра цяжкае, безвыходнае становішча.

ві́ра 1, ‑ы, ж.

Грашовы штраф за забойства ці цяжкае калецтва вольнага чалавека ў Старажытнай Русі.

ві́ра 2, выкл.

У мове будаўнікоў, партовых грузчыкаў і інш. — падымай уверх!; проціл. майна ​1.

[Ад іт. vira — паварочвай.]

вірава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. віраваць (вірыць).

вірава́ць, ‑руе; незак.

1. Утвараць віры, круціць; бурліць. Вада плюскоча і віруе аж ля самых дзедавых ног. Крапіва. Плыт перагарадзіў пратоку, і вада клекатала, віравала. Савіцкі.

2. перан. Бурліць; кіпець. Кроў віруе. Жыццё віруе. □ Гнеў віруе. Помсты мора Захлынае берагі. Дзяргай. Дарэмна Грыбок.. спрабаваў сцішыць людзей — гоман, крыкі, абурэнне, злосць, смех віравалі ў хаце. Мележ.

віравы́, ‑ая, ‑ое.

Які мае дачыненне да віру. Віравая вада.

віра́ж 1, ‑у, м.

1. Паварот самалёта, карабля з крэнам або паварот па крывой аўтамашыны, веласіпеда і пад. Робячы глыбокія віражы,.. [самалёты] ўзляталі пад воблакі. Дудо.

2. Месца павароту дарогі, спартыўнай дарожкі.

[Фр. virage — паварот.]

віра́ж 2, ‑у, м.

Хімічны раствор для надання пэўнага колеру фатаграфічным здымкам.

[Фр. virage — фатаграфічны працэс, літаральна — паварот.]

віражлі́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Тое, што і вірлівы (у 2 знач.). Прызвычаены да віражлівай плыні жыцця.. [Арлоўскі] не знаходзіў сабе месца, калі трапляў у ціхі спакойны закутак. Паслядовіч.

віра́жны 1, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да віражу ​1.

віра́жны 2, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да віражу ​2.

віражы́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

Рухацца па крывой.

вірлаво́касць, ‑і, ж.

Уласцівасць вірлавокага.