Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

апе́ка, ‑і, ДМ апецы, ж.

1. Мерапрыемствы па ахове правоў і інтарэсаў асоб, якія не могуць самі весці сваіх спраў. Устанавіць апеку над малалетнім. // Нагляд над дзяржавай (ахова яе правоў, клопаты пра яе развіццё і пад.), які ператвараецца капіталістычнымі краінамі ў эксплуатацыю і аграбленне падапечных дзяржаў. Міжнародная апека.

2. Нагляд, кантроль над чыёй‑н. дзейнасцю. Выйсці з-пад апёкі.

3. Асобы, установы, арганізацыі, якія ажыццяўляюць апеку.

апекава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. апекаваць.

апекава́цца, апякуюся, апякуешся, апякуецца; незак.

1. над кім-чым. Клапаціцца пра каго‑, што‑н., накіроўваць дзеянні, ахоўваць чые‑н. інтарэсы. Крушынскі апекаваўся над сваімі рабочымі. Бядуля.

2. Зал. да апекаваць.

апекава́ць, апякую, апякуеш, апякуе; незак., каго-што.

Ажыццяўляць апеку (у 1, 2 знач.). Калі дзеці вырасталі і станавіліся самастойнымі, бацька іх больш не апекаваў. Бачыла.

апельсі́н, ‑а, м.

1. Паўднёвае пладовае дрэва сямейства рутавых.

2. Плод гэтага дрэва.

[Гал. appelsien.]

апельсі́навы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да апельсінаў. Апельсінавыя долькі. // Прыгатаваны з апельсінаў. Апельсінавае варэнне. Апельсінавы сок.

апелява́ць, ‑люю, ‑люеш, ‑люе; зак. і незак.

1. Падаць (падаваць) скаргу ў вышэйшую інстанцыю на рашэнне ніжэйшай.

2. да каго-чаго. Выклікаць (выклікаць) падтрымку, спачуванне і пад. Апеляваць да таварышаў. Апеляваць да грамадскае думкі.

апеля́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Асоба, якая падае або падала апеляцыю.

апеляты́ў, ‑тыву, м.

Спец. Імя агульнае ў супрацьлегласць імю ўласнаму.

[Ад лац. appellare — называць.]

апеляты́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да апелятыву. Апелятыўная лексіка.