Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

знясі́лены, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад знясіліць.

2. у знач. прым. Крайне стомлены, абяссілены. Знясілены арганізм. □ Ціха, асцярожна ехаў грузавік — як стомлены, знясілены конь. Пестрак. // Які сведчыць аб знясіленні; худы, слабы. Знясіленыя рукі. □ [Сотнікаў] сабраў у сабе ўсё, на што яшчэ здольна было яго знясіленае цела, і, памагаючы сабе вінтоўкай, з натугай пераступаў нагамі. Быкаў.

знясі́лець, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Стаць бяссільным; аслабець, знемагчы. [Партызан] знясілеў дарэшты, патроны выстраляў, але аўтамата не кінуў. Карпюк. Сем дзён і сем начэй поўз салдат лесам, знясілеў ушчэнт і супакоіўся сярод росных траў і вільготных імхоў. Мікуліч.

знясі́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.

Страціць сілы, зрабіцца слабым, бяссільным. Знясіліцца ад цяжкай работы. □ [Васіль] адужваў кволасць, адужваў сябе, касіў, пакуль не знясіліўся дарэшты. Мележ.

знясі́ліць, ‑лю, ‑ліш, ‑ліць; зак., каго-што.

Пазбавіць сілы, зрабіць бяссільным; аслабіць. З кожным днём адчуваў [Сцяпан] сябе горш і горш. Нарэшце хвароба канчаткова знясіліла яго. Гроднеў. Відаць было, што крыві з раны выцекла шмат, і гэта знясіліла Антося. Чарнышэвіч.

знясі́льванне, ‑я, н.

Дзеянне і стан паводле знач. дзеясл. знясільваць — знясіліць.

знясі́львацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да знясіліцца.

2. Зал. да знясільваць.

знясі́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да знясіліць.

знясла́віцца, ‑слаўлюся, ‑славішся, ‑славіцца; зак.

Зняславіць, зганьбіць сябе. Трэба старацца для .. [гасцей], не зняславіцца! Мележ.

знясла́віць, ‑слаўлю, ‑славіш, ‑славіць; зак., каго-што.

Распаўсюдзіць благія чуткі пра каго‑, што‑н.; зганьбіць, ачарніць. — Два гады кіраваў, стараўся, гаспадарку ладзіў, пра рэпутацыю дбаў, а тут ушчалося напасце. Зняславілі, зганьбілі, раскрытыкавалі... Быкаў. Яго, лепшага брыгадзіра, знялі з пасады, зняславілі на ўвесь калгас ды яшчэ ў раённай газеце распісалі. Б. Стральцоў. // Сваімі паводзінамі, учынкамі пазбавіць добрага імя; абняславіць. — Я табе аддала ўсё. А ты... зняславіў, насмяяўся... З дзіцем хочаш пакінуць? Шамякін.

знясла́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад зняславіць.