зняме́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Страціць магчымасць гаварыць (ад здзіўлення, страху, нечаканай радасці і пад.). Пятрок і Грышка знямелі ад страху, стаіліся каля печы і пазіралі на бацькоў перапалоханымі вочкамі. Колас. Ад гэтых слоў Звераў, здавалася, знямеў, ён не мог прамовіць ні слова. Алешка.
2. Страціць адчувальнасць, гібкасць; здранцвець. У Паўла і Віці ад хвалявання знямелі ногі: недзе тут павінен быць карабель, які панясе іх у космас. Шыцік.
3. перан. Сціхнуць, змоўкнуць, застыць у маўчанні. Нясцерпны боль пранізаў горла, коратка бліснула хмарнае неба, і ўсё назаўжды знямела. Быкаў. Плюхнула, нібы камень з разгону, ёмкая рыбіна. І зноў усё сціхла, змоўкла, знямела. Васілевіч.
знямо́га, ‑і, ДМ ‑мозе, ж.
Стан крайняй стомленасці, страты сілы; знясіленне, бяссілле. Суконка бег і бег, пакуль не паваліўся ад знямогі на зямлю ў густым яловым зарасніку. Паслядовіч.
знямо́гласць, ‑і, ж.
Стан знямоглага. Усё ж Цімошкін неяк устаў з долу і, перасільваючы ў сабе знямогласць, сеў на снезе. Быкаў.
знямо́глы, ‑ая, ‑ае.
Разм. Тое, што і зняможаны. Кандрат вярнуўся з дарогі брудны і знямоглы. Лобан.
знямо́жанасць, ‑і, ж.
Стан зняможанага. Зняможанасць, пакутлівы боль у галаве і на ўсім целе затрымалі .. [Зіну] у дарозе. Кулакоўскі.
знямо́жаны, ‑ая, ‑ае.
Даведзены да знямогі; стомлены, знясілены. Перад вачамі плылі кругі, зямля цягнула да сябе зняможанае цела Міхаіла. Самуйлёнак. // Які выражае знямогу. Зняможаны твар.
зняна́цку, прысл.
Раптоўна, нечакана, без папярэджання. Затопленыя знянацку, немцы спачатку стоўпіліся невялікімі групамі, потым кінуліся хто куды. Сіняўскі. Двое мужчын.. падыходзяць да старасты, знянацку хапаюць яго і, разгойдаўшы, кідаюць цераз плот у крапіву. Якімовіч.
зняпра́ўдзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
Даказаць непраўдзівасць (якіх‑н. сцверджанняў, здагадак і пад.). Крушынскі стараўся рознымі спосабамі зняпраўдзіць гэтыя чуткі. Бядуля. Адбылося ў жыцці нешта такое, што ўсё з’іначыла і зняпраўдзіла. Чорны.
знясі́ленасць, ‑і, ж.
Стан знясіленага. [Крысціна] засаромелася сваёй знясіленасці, свайго паношанага плацця. Васілевіч.
знясі́ленне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. знясіліць.
2. Стан крайняй стомленасці, поўнай страты сіл. Я падаў ад знясілення. Лужанін.