Verbum

дыяле́кт, ‑у, М ‑кце, м.

Мясцовая разнавіднасць мовы; гаворка (у 4 знач.). [Вялічка] быў недзе з-пад Семежава і тамашнія дыялектам.. гаварыў і тут. Чорны. // Група мясцовых гаворак, якія аб’ядноўваюцца агульнасцю фанетычных, граматычных і лексічных рыс. Паўночна-ўсходнія і паўднёва-заходнія дыялекты беларускай мовы. Атычны дыялект.

[Грэч. diálektos.]

дыялектагра́фія, ‑і, ж.

Раздзел дыялекталогіі, які фіксіруе і вывучае з’явы дыялектнай мовы ў плане іх тэрытарыяльнага пашырэння.

[Ад грэч. diálektos — гаворка і graphō — пішу.]

дыялекталагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дыялекталогіі. Дыялекталагічная экспедыцыя. Дыялекталагічная карта. Дыялекталагічны атлас.

дыялектало́гія, ‑і, ж.

Раздзел мовазнаўства, які вывучае дыялекты.

[Ад грэч. diálektos гаворка і logos — вучэнне.]

дыяле́ктны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дыялекту. Дыялектныя асаблівасці мовы. Дыялектны выраз.

дыялекто́лаг, ‑а, м.

Спецыяліст у галіне дыялекталогіі.

дыялекты́зм, ‑а, м.

Слова або выраз у літаратурнай мове, узяты з якога‑н. дыялекту. У творах .. [Кузьмы Чорнага] нярэдка можна сустрэць дыялектызмы, словы вузкага мясцовага значэння (накшталт «кагадзе», «дзындра» і інш.). Кудраўцаў.

дыяле́ктык, ‑а, м.

1. Прыхільнік, паслядоўнік дыялектычнай філасофіі; проціл. метафізік.

2. Уст. Асоба, якая добра валодае дыялектыкай (у 3 знач.).

дыяле́ктыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

1. У марксісцкай філасофіі — навука пра найбольш агульныя законы руху і развіцця прыроды, грамадства і мыслення, тэорыя і метад пазнання і рэвалюцыйнага пераўтварэння рэчаіснасці.

2. Працэс руху, развіцця чаго‑н. Дыялектыка пазнання. Дыялектыка гісторыі.

3. Уст. Уменне спрачацца, прымяняць лагічныя довады ў спрэчках.

[Грэч. dialektikē.]

дыялекты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Заснаваны на дыялектыцы (у 1 знач.). Дыялектычны метад. Дыялектычная філасофія.

2. Які мае адносіны да дыялектыкі (у 2 знач.). Класікі марксізма-ленінізма вучаць разглядваць форму і змест у іх дыялектычным развіцці і ўзаемнай сувязі. «Беларусь».

•••

Дыялектычны матэрыялізм гл. матэрыялізм.