Verbum

цэзары́зм, ‑у, м.

Гіст. Аднаасобная дыктатура ў спалучэнні з фармальным прызнаннем правоў народа.

[Фр. césarisme ад лац. caesar — цар.]

цэзары́сцкі, ‑ая, ‑ае.

Гіст. Які мае адносіны да цэзарызму. Цэзарысцкая манархія.

цэ́зіевы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да цэзію, зроблены з цэзію. Цэзіевы фотаэлемент. Цэзіевы катод.

цэ́зій, ‑ю, м.

Хімічны элемент, вельмі мяккі светлы метал з залаціста-жоўтым адценнем.

[Ад лац. caesius — блакітны.]

цэзу́ра, ‑ы, ж.

Спец.

1. Паўза ў вершаваным радку, абавязковая для пэўнага вершаванага памеру. Вялікая цэзура. Малая цэзура.

2. Кароткая паўза ў музычнай мелодыі паміж асобнымі часткамі. Меладычная цэзура. Ладавая цэзура.

[Лац. caesura.]

цэзу́рны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да цэзуры.

цэйс, ‑а, м.

Разм. Аптычны прыбор фірмы «Цэйс» (звычайна пра бінокль). Праз дванаццацікратны мюлераўскі цэйс было добра відаць усё, што рабілася і на скрыжаванні, і на бліжэйшых участках дарог. Шашкоў.

[Ад імя заснавальніка аптычнай фірмы ў Іене Карла Цэйса (1846 г.).]

цэ́йсаўскі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які мае аптычныя шкельцы фірмы «Цэйс». Цэйсаўскі апарат у планетарыі.

цэйтлу́па, ‑ы, ж.

Кіназдымачны апарат для скораснай здымкі.

[Ням. Zeitlupe.]

цэйтно́т, ‑у, М ‑ноце, м.

Спец. Недахоп часу на абдумванне чарговых хадоў (пры гульні ў шашкі, шахматы з гадзіннікам). Апынуцца ў цэйтноце. □ У такім жорсткім цэйтноце .. [шахматыст] нарабіў шмат памылак і прайграў. «Беларусь». // перан. Пра адчувальны недахоп часу ў якой‑н. справе.

[Ням. Zeitnot ад Zeit — час і Not — патрэба.]