турбо́тнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць турботнага; турбота, клапатлівасць. Яніна дапаўняла Фёдара сваёй працавітасцю і турботнасцю, сваёй лагодаю, якая часта бывае даражэй любога пачастунку. Кірэенка.
турбо́тны, ‑ая, ‑ае.
1. Які турбуецца аб кім‑, чым‑н., клапоціцца пра каго‑, што‑н. Турботы чалавек. / у паэт. ужыв. Турботны родны дом Шчаслівых не пабудзіць. Голуб. // Які адлюстроўвае неспакой, хваляванне. Цімох углядаецца, пазірае пільней .. З яго твару сходзіць турботная заклапочанасць, проблескі дзікай радасці праменяцца ў яго цёмных бліскучых вачах: з высокай вежы палаца .. паплыў борзда ўгору белаваты дым. Колас. Белы колер халата і шапачкі .. вельмі ж неяк ідзе да .. вялікіх, чорных, .. турботных вачэй [Ганны Пятроўны]. Брыль.
2. Напоўнены рознымі турботамі, неспакойны. Сёння ў Машы вельмі турботны дзень: трэба спакаваць хатнія рэчы, бо заўтра досвіткам выязджаюць! Гроднеў. Прыемна і самому заадно з .. [Януком] яшчэ разок перакінуцца ў думках туды, дзе прайшло яго [Васіля] хоць і цяжкае, турботнае, але навек незабыўнае маленства. Кулакоўскі. Так уваходзіць юнак Аляксандр Віташкевіч у жыццё. Цяжкае, але прываблівае. Турботнае, але сваё, кроўнае, роднае — рабочае жыццё. Кавалёў. // Які выражае, выяўляе турботу. — А жыццё? Жыццё доўгае наша? — пераходзіць [Эльга] на трапяткі і турботны шэпт. — Бачу, назаўсёды ідзеш, нядобры твар у цябе. Мікуліч.
турбуле́нтнасць, ‑і, ж.
Спец. Уласцівасць турбулентнага; неўпарадкаванасць руху асобных часцінак, уласцівая цячэнню вадкасці ці газу. Турбулентнасць паветраных плыней.
турбуле́нтны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Хаатычны, віхравы (пра рух часцінак вадкасці або газу). Турбулентнае цячэнне.
[Лац. turbulentus — бязладны, хаатычны.]
турбуле́нцыя, ‑і, ж.
Спец. Віхравы, беспарадкавы рух (часцінак вадкасці або газу).
турката́нне, ‑я, н.
Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. туркатаць, а таксама гукі гэтага дзеяння.
турката́ць, ‑коча; незак.
Разм. Утвараць характэрныя для галубоў гукі; буркаваць. Ужо маланка слепіць вочы, а дзед спакойна кажа мне: — Хаціны, дзе трубач туркоча, пярун ніколі не кране... Вялюгін. Туркоча голуб на задвор[ку]. Калачынскі. Тарахцець (пра гукі машыны ў час работы). Машына аддавала, здаецца, апошнія сілы — нешта ў ёй туркатала, ірвалася, шыпела. Пестрак. Раптам апоўначы, чуем, над борам У небе туркоча наш самалёт. Тарас.
ту́ркаўка, ‑і, ДМ ‑каўцы; Р мн. ‑кавак; ж.
Птушка атрада галубоў з бурым апярэннем без металічнага бляску. Чуваць буркатанне туркавак. «Беларусь».
ту́ркі, ‑аў; адз. турак, ‑рка, м.; турчанка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. турчанкі, ‑нак; ж.
Народ, які складае асноўнае насельніцтва Турцыі.