Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
аеіоуыьэюя
абвгджзкмпртўхцчшя

ніз, ✂, м.

  1. Ніжняя частка чаго-н.

    • Н. (ніжні паверх) займалі кватаранты.

  2. Паверхня, бок прадмета, процілеглы яго верху; унутраны бок (матэрыі, вопраткі).

    • Н. вечка.

  3. Нізіннае месца.

    • Сцелецца па нізах туман.

  4. Тое, што і нізоўе.

  5. мн. Шырокія пласты працоўнага народа.

    • Сацыяльныя нізы.

  6. мн. Ніжнія ноты (спец.).

    • Браць нізы.

нізавы, ✂.

  1. Які дзейнічае каля самай паверхні зямлі, вады і пад.

    • Н. вецер.

  2. Які знаходзіцца ў нізкім месцы.

    • Нізавая дарога.

  3. Які ўтварае ніжні ярус расліннага покрыва (спец.).

    • Нізавыя травы.

  4. Які размяшчаецца ў нізоўях ракі.

    • Нізавыя гарады.

  5. Які абслугоўвае масы, народ.

    • Нізавыя арганізацыі.

нізам, прысл.

Па ніжняй частцы чаго-н., на больш нізкім месцы.

  • Агонь распаўсюджваўся н.

нізасць, ✂, ж.

  1. гл. нізкі.

  2. Нізкі ўчынак.

    • Рабіць нізасці.

нізаць, ✂; незак.

  1. Набіраць, насаджваць падрад на нітку, дрот і пад.

    • Н. пацеркі.
    • Н. грыбы.

  2. перан. Пранізваць, працінаць наскрозь.

|| зак. нанізаць, ✂.

|| наз. нізанне, ✂.

нізашто і нізавошта, прысл.

  1. Ні ў якім разе, ні пры якіх абставінах.

    • Н. не згаджуся.

  2. Дарма, без прычыны.

    • Узвяла паклёп н.

нізенечкі, ✂ (разм.).

Вельмі нізкі.

  • Н. зэдлік.

нізіна, ✂, ж.

  1. Нізкае месца.

    • Па нізіне сцелецца туман.

  2. Раўніна, якая знаходзіцца не вышэй 200 м над узроўнем мора.

    • Палеская н.

|| прым. нізінны, ✂.

нізка, ✂, ж.

  1. Нанізаныя на нітку, дрот і пад. якія-н. аднародныя прадметы (грыбы, пацеркі і пад.).

    • Насушыць нізку грыбоў.

  2. Цыкл мастацкіх твораў аднаго жанру.

    • Н. вершаў.

нізка...

Першая частка складаных слоў са знач.:

  1. нізкі (у 1 знач.), з нізкім, напр. нізкабортны, нізкагор’е, нізкарослы, нізкастволы;
  2. нізкі (у 2 знач.), які не дасягае сярэдняй нормы, напр. нізкааплатны, нізкатэмпературны, нізкаўдойны, нізкаэфектыўны;
  3. нізкі (у 3 знач.), дрэннай якасці, напр. нізкаарганізаваны, нізкагатунковы, нізкаякасны;
  4. нізкі (у 4 знач.), несумленны, напр. нізкадушны (уст.), нізкадушнасць (уст.).