Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

круцізна, , ж.

  1. гл. круты.

  2. Крутое месца, абрыў.

    • Па такой круцізне цяжка падняцца.

круціцца, ; незак.

  1. Вярцецца па кругу або вакол сваёй восі.

    • Свердзел круціцца.
  2. Быць ахопленым віхравым рухам; кружыцца.

    • Снег круціўся ля страхі.
    • У паветры круціўся пыл.
  3. Пастаянна быць дзе-н., ля каго-, чаго-н.

    • Пастаянна к. ля магазіна.
    • Дзіця круціцца ля бацькі.
  4. Неспакойна паварочвацца то ў адзін, то ў другі бок, вярцецца.

    • К. на месцы.
  5. перан. Быць у пастаянных клопатах, турботах.

    • Цэлы дзень кручуся на кухні.
  6. Хітрыць, выкручвацца (разм.).

    • Як ні круціся, а праўда ёсць праўда.
  7. Быць у любоўных адносінах з кім-н.; любіцца (разм.).

|| аднакр. крутнуцца, і крутануцца, .

|| наз. кручэнне, .

круціць, ; незак.

  1. Вярцець па кругу.

    • К. сячкарню.
    • К. кран.
  2. Паварочваць то ў адзін, то ў другі бок.

    • К. галавой.
  3. Звіваючы, вырабляць, скручваць што-н.

    • К. перавяслы.
    • К. папяросу.
  4. Звязваць, сцягваць.

    • К. рукі назад.
  5. Уздымаючы, прыдаваць віхравы рух чаму-н.

    • Вецер круціць пыл.
    • Мяцеліца круціць (без дап.).
  6. Хітрыць, не даваць прамога адказу (разм.).

    • Гэты чалавек праўду не гаворыць, а круціць.
  7. Караючы, цягаць за вушы, валасы (разм.).

    • К. сына за вуха.
  8. перан. Распараджацца па-свойму, камандаваць, не лічачыся з чыімі-н. інтарэсамі.

    • Мужам круціла, як хацела (разм.).
  9. Быць у любоўных адносінах з кім-н. (разм.).

  10. Свідраваць дзіркі ў чым-н.

  11. перан. Прычыняць рэзкі боль.

    • Цэлы дзень круціць, усё ломіць.

|| зак. скруціць, .

|| аднакр. крутнуць, і крутануць, .

|| наз. кручэнне, .

|| прым. круцільны, .

  • Круцільная машына.

круча, , ж.

Круты спуск, абрыў.

кручаны, .

  1. Зроблены скручваннем.

    • Кручаная пража.
    • К. абаранак.
  2. Хворы на шаленства (пра жывёл; разм.).

    • К. сабака.
  3. перан. Заблытаны, неспакойны.

    • К. лёс.
    • Кручаная доля.
  4. Спіралепадобны, віты.

    • Кручаная лесвіца.

кручкатвор, , м. (неадабр.).

Чалавек, схільны да кручкатворства.

|| ж. кручкатворка, .

|| прым. кручкатворскі, .

кручкатворства, , н.

Канцылярская валакіта, цяганіна, бюракратычныя прыдзіркі.

кручок, , м.

  1. Металічнае прыстасаванне з загібам на адным канцы для розных мэт.

    • Дзвярны к.
    • Рыбалоўны к.
  2. Росчырк, завіток на пісьме.

    • Пісаць з кручкамі.
  3. перан. Прыдзірка, зачэпка да каго-н. (разм.).

  4. Тое, што і кручкатвор (неадабр.).

  5. Мера гарэлкі, роўная 250 г. (уст.).

|| прым. кручковы, і кручочны, .

крушня, , ж. (абл.).

Куча камення.

крушон, , м.

  1. Сумесь белага вінаграднага віна з ромам, лікёрам і каньяком, іншы раз са свежымі фруктамі.

  2. Прахаладжальны фруктовы напітак. У такую спёку шкляначка крушону выратавала б душу ад пакуты.

|| прым. крушонны, .